Xem mã nguồn của Acid hydrochloric

{{1000 bài cơ bản}}
{{about|acid|chất khí|Hydro chloride}}
{{Thông tin hóa chất <!--infobox-->
| Watchedfields = changed
| verifiedrevid = 262718370
| Name = Acid hydrochloric
| ImageFile = Hydrochloric acid dissociated.svg
| ImageName = 
| ImageFileL1 = Hydrogen-chloride-3D-vdW.svg
| ImageFileR1 = Water molecule 3D.svg
| ImageFileL2 = Chloride-ion-3D-vdW.png
| ImageFileR2 = Hydronium-3D-vdW.svg
| ImageFile3 = Hydrochloric acid 30 percent.jpg
| ImageFile3_Ref = {{chemboximage|correct|??}}
| IUPACName = Chlorane<ref>{{Chú thích sách|title=Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013| veditors = Favre HA, Powell WH |date=2014|publisher=[[Hội Hóa học Hoàng gia]]|place=Cambridge|page=131}}</ref>
| OtherNames = Acid muriatic, acid chlorhidric, oxonium chloride
| Section1 = {{Chembox Identifiers
| CASNo = 7647-01-0
| CASNo_Ref = {{cascite}}
| PubChem = 313
| ChemSpiderID = 307
| RTECS = [https://www.cdc.gov/niosh-rtecs/MW3D6AA8.html MW4025000]
| EINECS = 231-595-7
}}
| Section2 = {{Chembox Properties
| Formula = HCl
| MolarMass = 36,46 g/mol
| Density = 1,18 g/cm³ (đa giá trị, đây là tỷ trọng của dung dịch 36-38%)
| Appearance = Chất lỏng, trong suốt
| Solubility = Tan giới hạn
| SolubleOther = Tan trong [[đimêtyl ête]], [[Etanol]], [[Methanol]]
| MeltingPt = –27,32&nbsp;°C (247&nbsp;K)<br />[[Dung dịch]] 38%.
| BoilingPt = 110&nbsp;°C (383 K),<br />dung dịch 20,2%;<br /> 48&nbsp;°C (321 K),<br />dung dịch 38%.
| Viscosity = 1,9·10<sup>-3</sup> [[Pascal (đơn vị)|Pa]]·[[giây|s]] ở 25&nbsp;°C,<br /> dung dịch 31,5%
| RefractIndex = 1,342
| pKa = –8,0
}}
| Section7 = {{Chembox Hazards
| ExternalMSDS = [http://web.archive.org/web/20041010114402/http://www.sciencestuff.com/msds/C1810.html MSDS:: Hydrochloric Acid 37%]
| NFPA-H = 3|NFPA-F = 0|NFPA-R=1|NFPA-O = COR <!-- 32–38% solution-->
| EUClass = Độc hại ('''T''')<br/>Gây ăn mòn mạnh ('''C''')<br/>Gây nguy hiểm cho môi trường ('''N''') <!-- 25-38% solution -->
| EUIndex = 017-002-01-X
| FlashPt = Không cháy
| RPhrases = {{R34}}, {{R37}}
| SPhrases = {{S1/2}}, {{S26}}, {{S45}}
}}
| Section8 = {{Chembox Related
| OtherFunctn = [[Acid hydrobromic]]<br />[[Acid hydrofluoric]]<br />[[Acid hydroiodic]]
| Function = [[Acid hydrohalogenic]]
}}}}
'''Acid hydrochloric''', hay còn gọi là '''acid muriatic''', là một acid vô cơ mạnh, tạo ra từ sự [[Độ hòa tan|hòa tan]] của khí [[hydro chloride]] (công thức hóa học: {{Chemical formula|H||Cl|}}) trong [[nước]]. Ban đầu, [[acid]] này được sản xuất từ [[acid sulfuric]] và [[muối ăn]] vào [[Phục Hưng|thời Phục Hưng]], thậm chí từ [[Trung Cổ|thời Trung Cổ]], sau đó được các nhà hóa học [[Johann Rudolf Glauber|Glauber]], [[Joseph Priestley|Priestley]] và [[Humphry Davy|Davy]] sử dụng trong các nghiên cứu [[khoa học]] của họ. Acid hydrochloric được tìm thấy trong [[dịch vị]], và cũng là một trong những yếu tố phổ biến gây nên [[Viêm loét dạ dày tá tràng|bệnh loét dạ dày]] nếu dạ dày bị nhiễm khuẩn HP.

Acid hydrochloric đậm đặc nhất có [[nồng độ]] tối đa là 40%. Ở dạng đậm đặc, acid này có thể tạo thành các sương mù acid, chúng đều có khả năng ăn mòn các [[mô]] con người, gây tổn thương [[Hệ hô hấp|cơ quan hô hấp]], [[Mắt người|mắt]], [[da]] và [[Hệ tiêu hóa|ruột]]. Ở dạng loãng, acid hydrochloric cũng được sử dụng làm chất vệ sinh, lau chùi nhà cửa, sản xuất [[gelatin]] và các [[phụ gia thực phẩm]], tẩy rửa, và xử lý [[Da thuộc|da]]. Acid hydrochloric dạng [[hỗn hợp đẳng phí]] (gần 20,2%) có thể được dùng như một tiêu chuẩn cơ bản trong phân tích định lượng.

Acid hydrochloric được sản xuất với quy mô lớn và [[cách mạng công nghiệp]] ở [[thế kỷ XVIII]], chủ yếu được sử dụng trong ngành [[công nghiệp hóa chất]] để sản xuất [[polyvinyl chloride|nhựa PVC]], và các sản phẩm trung gian như MDI/TDI để tạo ra polyurethane. Có khoảng 20 triệu tấn acid hydrochloric được sản xuất hàng năm.

==Từ nguyên==
Acid hydrochloric được các nhà [[giả kim thuật]] [[châu Âu]] gọi là ''dung dịch muối'' (''spirits of salt'') hay ''acidum salis'' (acid muối). Cả hai tên vẫn còn đang sử dụng, đặc biệt là trong các [[ngôn ngữ]] ngoài [[tiếng Anh]] như {{lang-de|Salzsäure}} và {{lang-nl|Zoutzuur}}. Khí HCl được gọi là ''khí acid biển'' (''marine acid air''). Tên cũ là ''acid muriatic'' (''muriatic acid'') có cùng nguồn gốc (''muriatic'' nghĩa là "liên quan đến nước muối hay muối"), và tên gọi này thỉnh thoảng vẫn còn được sử dụng.<ref>{{chú thích web|url=http://www.ppg.com/chemicals/chloralkali/Documents/english/MuriaticAcid.pdf|title=Muriatic Acid|format=pdf|publisher=[[PPG Industries]]|access-date=ngày 8 tháng 10 năm 2016|archive-date=2011-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20110715111237/http://www.ppg.com/chemicals/chloralkali/Documents/english/MuriaticAcid.pdf|url-status=bot: unknown}}</ref>

==Lịch sử==
[[Tập tin:Chymische Schrifften 1717 Basilius Valentinus Frontispiece.jpg|nhỏ|trái|[[Basilius Valentinus|Basil Valentine]]]]
Không có nhiều tài liệu rõ ràng cho thấy acid hydrochloric được điều chế vào [[trung Cổ|thời kỳ Trung cổ]]. Có vẻ như nguồn đầu tiên đề cập đến việc điều chế vào [[Thế kỷ 15|thế kỷ XV]] và [[Thế kỷ 16|XVI]], nhưng vẫn còn là vấn đề tranh cãi.<ref>{{chú thích sách|last = Reti|first = Ladislao|year = 1965|title = How old is Hydrochloric acid?|edition = public document|publisher = University of California Press|location = Berkeley}}</ref> Một số tác giả vẫn giữ quan điểm rằng acid này được [[Basil Valentine]], thầy tu dòng Benedict [[Đức]], phát hiện vào thế kỷ XV,<ref>{{chú thích sách|last = Waite|first = A.E|year = 1992|title = Secret Tradition in Alchemy|edition = public document|publisher = Kessinger Publishing|location =}}</ref> bằng cách nung [[natri chloride|muối ăn]] (NaCl) và [[acid sulfuric]] ({{chem|H|2|S||O|4}}) lục.<ref>{{chú thích sách|author=Ernst Sigismund Von Meyer|url=https://books.google.co.jp/books?id=lvmeLbt3vOsC&printsec=frontcover&dq=A+History+of+Chemistry+from+Earliest+Times+to+the+Present+Day&source=bl&ots=kBsYjUPK1g&sig=QoQiuCxo2YOo45wSj5IgtmUqyJM&hl=ja&ei=UdxpTLykNoqIuQPbyYT-Aw&sa=X&oi=book_result&ct=result#v=onepage&q&f=false |title=A History of Chemistry from Earliest Times to the Present Day|year=1891|page=51|access-date = ngày 8 tháng 10 năm 2016}}</ref><ref>{{chú thích sách|author=Michael Newton|title=The encyclopedia of serial killers|url=https://books.google.co.jp/books?id=6HwJyLuSdKoC&pg=PA72&lpg=PA72&dq=spirit+of+salt+Basil+Valentine&source=bl&ots=sVjU-pOfkt&sig=HtYtcTrEuxeA-dAkvD-oK58VeJ4&hl=ja&ei=Pj2STPvUDsfMcKva9fEG&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CC0Q6AEwAw#v=onepage&q=spirit%20of%20salt%20Basil%20Valentine&f=false | page=72|chapter=4-Basil Valentine|year=2000}}</ref> [[Nước vương thủy]], một hỗn hợp giữa [[acid nitric]] và acid hydrochloric đã được mô tả bởi nhà giả kim thuật châu Âu thế kỷ XIII PseudoGeber (Paul of Taranto).<ref>{{chú thích sách |first=Hugo |last=Bauer |title=A history of chemistry |publisher=BiblioBazaar, LLC |year=2009 |url=https://books.google.com/?id=8-w-izdgp4IC&lpg=PA30 |isbn=978-1-103-35786-4 |pages=31}}</ref><ref name="Karpenko01">{{Chú thích tạp chí |authors=Karpenko, V.; Norris, J.A.|title=Vitriol in the history of chemistry |year=2001 |journal=Chem. Listy |volume=96 |pages=997 |url=http://www.chemicke-listy.cz/docs/full/2002_12_05.pdf}}</ref><ref name="ceh"/><ref>{{Chú thích tạp chí |doi=10.1124/mi.8.3.1 |last=Norton |first=S. |title=A Brief History of Potable Gold |journal=Molecular Interventions |volume=8 |issue=3 |year=2008 |pages=120–3 |url=http://mr.crossref.org/iPage?doi=10.1124%2Fmi.8.3.1 |pmid=18693188 |issn=1534-0384 }}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí |last=Thompson |first=C. J. S. |title=Alchemy and Alchemists |edition =Reprint of the   published by George G. Harrap and Co., London, 1932 |pages=61, 18 |publisher=Dover Publications, Inc., Mineola, NY |year=2002}}</ref>

Vào thế kỷ XVII, [[Johann Rudolf Glauber]] ở [[<!--Karlstadt am Main-->Main-Spessart#Thị xã và đô thị|Karlstadt am Main, Đức]], đã sử dụng [[natri chloride|muối ăn]] và acid sulfuric để điều chế [[natri sulfat]] Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> bằng phản ứng Mannheim giải phóng khí [[hydro chloride]]. [[Joseph Priestley]] ở [[Leeds|Leeds, Anh]] đã tạo ra hydro chlorua tinh khiết năm [[1772]], vào năm 1818 [[Humphry Davy]] ở [[Cornwall|Penzance, Anh]] đã chứng minh rằng thành phần hóa học bao gồm [[hydro]] và [[chlor]].<ref name="ceh">{{chú thích sách|title = Chemicals Economics Handbook|chapter = Hydrochloric Acid|publisher = [[SRI International]]|year = 2001|pages = 733.4000A–733.3003F}}</ref><ref name="ceh" /><ref name="wvd04">{{chú thích sách|authors=W.C.A. Van Dorst |year = 2004|title = Technical product brochure Hydrochloric Acid|edition = public document|publisher = [[AkzoNobel|Akzo Nobel Base Chemicals]]|location = [[Amersfoort]]}}</ref> Phản ứng Mannheim được mô tả như sau:

2 [[Natri chloride|NaCl]] + [[Acid sulfuric|H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>]] → [[Natri sulfat|Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>]] + 2 [[Hydro chloride|HCl]] <ref>{{chú thích sách|last1=Riegel|first1=Emil Raymond|editor1-last=Kent|editor1-first=James Albert|title=Riegel's Handbook of Industrial Chemistry|url=https://archive.org/details/handbookofindust0000rieg|date=1974|publisher=Van Nostrand Reinhold|location=New York|isbn=9780442243470|page=[https://archive.org/details/handbookofindust0000rieg/page/132 132]|edition =7 }}</ref>

Trong suốt thời kỳ [[cách mạng công nghiệp]] ở châu Âu, nhu cầu [[kiềm]] tăng, một phương pháp điều chế công nghiệp do [[Nicolas Leblanc]] (ở [[Issoudun|Issoundun, France]]) đề xuất đã cho phép sản xuất [[natri carbonat]] (Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> - tro soda) với số lượng lớn và giá rẻ. Theo [[công nghệ Leblanc]], muối ăn được chuyển thành tro [[soda]] từ [[acid sulfuric]] và [[than]], đồng thời giải phóng hydro chloride. Trước khi có đạo luật Alkali 1863 ở Anh và các chính sách tương tự ở các quốc gia khác, lượng HCl dư được thải vào không khí. Sau khi thông qua đạo luật, các nhà sản xuất tro soda dùng nước để hấp thụ khí này, đồng thời sản xuất acid hydrochloric theo quy mô công nghiệp.<ref name="ceh" /><ref name="wvd04" /><ref name="aftalion">{{chú thích sách|first = Fred|last = Aftalion|title = A History of the International Chemical Industry|url = https://archive.org/details/historyofinterna0000afta|location = Philadelphia|publisher = University of Pennsylvania Press|year = 1991|isbn = 0-8122-1297-5}}</ref>

Trong [[Thế kỷ 20|thế kỷ XX]], công nghệ Leblanc được thay thế hoàn toàn bởi [[công nghệ Solvay]] không tạo ra sản phẩm acid hydrochloric. Vì acid hydrochloric đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực nên nhu cầu thương mại cần có các phương pháp khác để sản xuất nó, một số trong các phương pháp này vẫn còn được sử dụng cho đến ngày nay. Sau năm 2000, acid hydrochloric hầu hết được sản xuất bằng cách hấp thụ khí [[hydro chloride]] từ việc [[#Sản xuất các hợp chất hữu cơ|sản xuất các hợp chất hữu cơ công nghiệp]].<ref name="ceh" /><ref name="aftalion" /><ref name="G&E">{{chú thích|author = Greenwood |first = Norman N. |last2 = Earnshaw |first2 = A.|title = Chemistry of the Elements|edition =2 |location = Oxford|publisher = Butterworth-Heinemann|date = 1997|isbn = 0080379419|pages=946–48}}</ref>

Từ năm [[1988]], acid hydrochloric được liệt vào bảng II chất tiền chế, Công ước Liên Hợp Quốc về Chống vận chuyển trái phép ma túy và các chất hướng thần 1998 (''Table II precursor under the 1988 United Nations Convention Against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances'') do nó được sử dụng trong việc điều chế [[Bạch phiến|heroin]], [[cocain]], và [[Ma túy đá|methamphetamine]].<ref name="incb">{{chú thích web | publisher = [[International Narcotics Control Board]] | url = http://www.incb.org/pdf/e/list/red.pdf | format = PDF | title = List of precursors and chemicals frequently used in the illicit manufacture of narcotic drugs and psychotropic substances under international control | issue = Annex to Form D ("Red List") | edition = Eleventh | date = ngày 2 tháng 10 năm 2005 | ngày truy cập = 2010-08-14 | archive-date = 2005-10-02 | archive-url = https://web.archive.org/web/20051002193357/http://www.incb.org/pdf/e/list/red.pdf | url-status = bot: unknown }}</ref>

== Tính chất ==
=== Tính chất hóa học ===
[[Tập tin:Titration.gif|nhỏ|Chuẩn độ: Dung dịch chuẩn nhỏ giọt từ buret vào dung dịch analyte trong bình flask. Việc nhỏ giọt kết thúc khi chất chỉ thị màu thay đổi.|alt=An animated image of a chemical procedure.]]

Acid hydrochloric là [[Acid#Bậc điện li acid|acid một nấc]], tức nó có thể phân ly cho ra một ion H<sup>+</sup> và một ion Cl<sup>−</sup>. Khi hòa tan trong nước, H<sup>+</sup> liên kết với phân tử nước tạo thành ion [[hydroni]]um, H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>:<ref name="crc">{{chú thích sách|last = Lide|first = David|title = CRC Handbook of Chemistry and Physics|url = https://archive.org/details/crchandbookofche0000unse_u9i8|publisher = [[CRC Press]]|edition =81 |year=2000|isbn = 0849304814}}</ref><ref name="perry">{{chú thích sách|authors=R Perry & Green D, Maloney J|title = Perry's Chemical Engineers' Handbook|url=https://archive.org/details/perryschemicalen04newy|publisher = [[McGraw-Hill]] Book Company|edition =6 |year = 1984|isbn = 0-07-049479-7}}</ref>

: <chem>HCl + H2O -> H3O^+ + Cl^-</chem>

Do phân ly hoàn toàn trong nước nên acid hydrochloric được xếp vào nhóm acid mạnh.<ref name="crc" /><ref name="perry" /> Các [[acid monoproton]] có một [[hằng số điện ly]], ''K''<sub>a</sub>, cho thấy mức độ phân ly của nó trong nước. Đối với các acid mạnh tương tự như HCl, thì ''K''<sub>a</sub> có giá trị lớn, và bên cạnh đó, cũng đã có nhiều nghiên cứu lý thuyết để xác định giá trị ''K''<sub>a</sub> đối với HCl.<ref name="autogenerated1"/> Giá trị ''K''a thường được tính thông qua p''K''a, giá trị p''K''a của HCl, tùy theo nguồn, dao động trong khoảng -3 đến -7,<ref name="autogenerated1">{{chú thích web |url=http://www.chembuddy.com/?left=BATE&right=dissociation_constants |title=BATE - values of dissociation constants pKa and pKb for acids and bases |publisher=ChemBuddy.com |access-date=ngày 6 tháng 9 năm 2008 |archive-date=2005-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050319182945/http://www.chembuddy.com/?left=BATE&right=dissociation_constants |url-status=bot: unknown }}</ref> thậm chí đến -9,3.<ref>
{{chú thích sách
 |title=Inorganic Energetics: An Introduction
 |url=https://archive.org/details/inorganicenerget0000dase_c0d5
 |last=Dasent |first=W.E.
 |year=1982
 |publisher=Cambridge University Press
 |isbn=0521284066
}} Chapter 5</ref>

:<math>\ pK_{\mathrm a} = - \log_{10}K_{\mathrm a}</math>

Khi cho các muối chloride như NaCl vào dung dịch HCl thì chúng không ảnh hưởng đến giá trị [[pH]], điều này cho thấy rằng ion Cl<sup>−</sup> là một [[acid liên hợp|gốc base liên hợp]] cực kỳ yếu và HCl bị phân ly hoàn toàn trong dung dịch. Đối với các dung dịch acid hydrochloric trung bình đến mạnh, người ta cho rằng số mol H<sup>+</sup> bằng với số mol HCl, với độ tin cậy 4 chữ số thập phân.<ref name="crc" /><ref name="perry" />

Trong số sáu [[acid vô cơ]] mạnh phổ biến, acid hydrochloric là một acid monoproton ít có khả năng tạo phản ứng [[phản ứng oxy hóa khử|giảm số oxy hóa]]. Nó là một trong những acid mạnh ít độc hại nhất khi tiếp xúc bằng tay; ngoài tính acid, nó còn bao gồm các ion chlor không phản ứng và không độc hại. Các dung dịch acid hydrochloric trung bình-mạnh thì khá ổn định khi lưu trữ.

Acid hydrochloric thường được dùng phổ biến trong việc chuẩn độ dung dịch [[base]]. Các acid chuẩn độ mạnh cho các kết quả chính xác hơn do có điểm cuối rõ ràng. Acid hydrochloric dạng [[hỗn hợp đẳng phí]] (gần 20,2%) có thể được dùng như một tiêu chuẩn cơ bản trong [[hóa phân tích|phân tích định lượng]], mặc dù nồng độ chính xác của nó phụ thuộc vào [[áp suất khí quyển]] khi điều chế nó.<ref>{{chú thích | author = Mendham, J.; Denney, R. C.; Barnes, J. D.; Thomas, M.J.K.; Denney, R. C.; Thomas, M. J. K. | year = 2000 | title = Vogel's Quantitative Chemical Analysis| edition = thứ 6 | location = New York | publisher = Prentice Hall | isbn = 0-582-22628-7}}</ref>

Acid hydrochloric thường được dùng trong việc chuẩn bị mẫu trong hóa phân tích. Acid hydrochloric đặc có thể hòa tan một số kim loại, tạo ra các khí hydro và chlor. Nó phản ứng với các hợp chất base như [[calci carbonat]] hoặc [[đồng(II) oxide]], tạo thành các dung dịch hòa tan có thể dùng để phân tích.<ref name="crc" /><ref name="perry" />

Như các loại [[acid]] khác, HCl có thể tác dụng với:
*[[Kim loại]]: Giải phóng khí [[hydro]] và tạo muối chloride (trừ các kim loại đứng sau hydro trong [[Kim loại#Dãy điện hóa chuẩn của kim loại|dãy hoạt động hóa học]] các kim loại như [[Đồng|Cu]], [[thủy ngân|Hg]], [[bạc|Ag]], [[platin|Pt]], [[vàng|Au]]).
: [[Sắt|Fe]] + 2HCl &rarr; [[Sắt (II) chloride|FeCl<sub>2</sub>]]+ H<sub>2</sub>
*Oxide [[base]]: Tạo muối chloride và nước.
: [[Kẽm oxide|ZnO]] + 2HCl &rarr; ZnCl<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O
*Base: Tạo muối chloride và nước.
: [[Natri hydroxide|NaOH]] + HCl &rarr; NaCl + H<sub>2</sub>O
*Muối: tác dụng với các muối có gốc anion hoạt động yếu hơn tạo muối mới và acid mới.
: [[Calci carbonat|CaCO<sub>3</sub>]] + 2HCl &rarr; [[Calci chloride|CaCl<sub>2</sub>]] + CO<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O

Ngoài ra, trong một số phản ứng HCl còn thể hiện tính khử bằng cách khử một số hợp chất như KMnO<sub>4</sub> (đặc), MnO<sub>2</sub>, KClO<sub>3</sub> giải phóng khí [[chlor]].

: 2[[Kali pemanganat|KMnO<sub>4</sub>]](đặc) + 16HCl &rarr; 2[[Kali chloride|KCl]] + 2[[Manganese(II) chloride|MnCl<sub>2</sub>]] + 5Cl<sub>2</sub> + 8 H<sub>2</sub>O
: MnO<sub>2</sub> + 4HCl &rarr; MnCl<sub>2</sub> + Cl<sub>2</sub> + 2H<sub>2</sub>O

===Tính chất vật lý===
Ở điều kiện thông thường ([[nhiệt độ và áp suất tiêu chuẩn]], [[Ánh sáng nhìn thấy được|chiếu sáng]]), dung dịch Acid hydrochloric thường được quan sát thấy là một [[chất lỏng]] không màu, trong suốt hoặc [[Kem (màu)|vàng nhạt]] (do lẫn hợp chất), có thể bốc khói,<ref>{{TĐBKVN|28591}} {{vi}}</ref> hơi nhớt, nặng hơn nước, [[Chiết suất|khúc xạ ánh sáng]] nhiều hơn nước một chút:
{| class="wikitable" style="margin: 0 auto; text-align: center;"
|-
! colspan=3|[[Nồng độ]]
! [[Khối lượng riêng|Mật độ]]
! [[Nồng độ#Nồng độ mol|Nồng độ <br>mol]]
! [[pH]]
! [[Độ nhớt]]
! [[Nhiệt dung riêng|Nhiệt dung <br>riêng]]
! [[Áp suất hơi]]
! [[Nhiệt độ bay hơi|Điểm sôi]]
! [[Nhiệt độ nóng chảy|Điểm <br>nóng chảy]]
|-
! kg&nbsp;HCl/kg&nbsp;
! kg&nbsp;HCl/m³
! [[thang Baumé|Baumé]]
! kg/l
! mol/dm³
! 
! mPa•s
! kJ/(kg•K)
! Pa
! °C
! °C
|-
!10% 
| 104,80 || 6,6 || 1,048 || 2,87 || −0,5 || 1,16 || 3,47 || 0,527 || 103|| −18 
|-
!20%
| 219,60 || 13 || 1,098 || 6,02 || −0,8 || 1,37 || 2,99 || 27,3 || 108 || −59
|-
!30%
| 344,70 || 19 || 1,149 || 9,45 || −1,0 || 1,70 || 2,60 || 1.410 || 90 || −52
|-
!32%
| 370,88 || 20 || 1,159 || 10,17 || −1,0 || 1,80 || 2,55 || 3.130 || 84 || −43
|-
!34%
| 397,46 || 21 || 1,169 || 10,90 || −1,0 || 1,90 || 2,50 || 6.733 || 71 || −36
|-
!36%
| 424,44 || 22 || 1,179 || 11,64 || −1,1 || 1,99 || 2,46 || 14.100 || 61 || −30
|-
!38%
| 451,82 || 23 || 1,189 || 12,39 || −1,1 || 2,10 || 2,43 || 28.000 || 48 || −26
|-
|colspan=11|<small>Bảng trên sử dụng nhiệt độ 20&nbsp;°C và áp suất 1 [[Átmốtphe|atm]] (101,325&nbsp;[[Kilô|k]][[Pascal (đơn vị)|Pa]]).</small>
|}

[[Tập tin:Phase diagram HCl H2O s l.PNG|nhỏ|Nhiệt độ nóng chảy là một hàm của nồng độ HCl trong nước.<ref>{{chú thích sách|title=Gmelins Handbuch der Anorganischen Chemie|chapter= Systemnummer 6 Chlor|publisher=Chemie Berlin |year=1927}}</ref><ref>{{chú thích sách|title=Gmelins Handbuch der Anorganischen Chemie|chapter= Systemnummer 6 Chlor, Ergänzungsband Teil B - Lieferung 1|publisher=Chemie Weinheim|year=1968}}</ref>]]
Các [[tính chất (của chất)#Tính chất vật lý|tính chất vật lý]] của acid hydrochloric như [[nhiệt độ bay hơi|điểm sôi]] và [[nhiệt độ nóng chảy|điểm nóng chảy]], [[Khối lượng riêng|mật độ]], và [[pH]] phụ thuộc vào [[nồng độ]] mol của HCl trong dung dịch acid. Chúng thay đổi trong dung dịch với nồng độ phần trăm rất thấp từ 0% HCl đến hơn 40% HCl.<ref name="crc" /><ref name="perry" /><ref name="aspen">{{chú thích sách|publisher = Aspen Technology|title = Aspen Properties|series = binary mixtures modeling software|edition = calculations by Akzo Nobel Engineering|year = 2002–2003}}</ref>

Acid hydrochloric ở dạng hỗn hợp hai hợp phần gồm HCl và H<sub>2</sub>O có điểm sôi [[hỗn hợp đẳng phí]] khi nồng độ 20,2% HCl và nhiệt độ 108,6&nbsp;°C (227&nbsp;°F). Có bốn [[eutecti|điểm eutecti]] [[kết tinh]] cố định đối với HCl, giữa các dạng [[tinh thể]] của HCl•H<sub>2</sub>O (68% HCl), HCl•2H<sub>2</sub>O (51% HCl), HCl•3H<sub>2</sub>O (41% HCl), HCl•6H<sub>2</sub>O (25% HCl), và đóng băng (0% HCl). Cũng có điểm eutectic rất ổn định ở nồng độ 24,8% giữa dạng băng và HCl•3H<sub>2</sub>O kết tinh.<ref name="aspen" />

== Điều chế và sản xuất ==
Acid hydrochloric được sản xuất với nồng độ lên đến 38% HCl ([[nồng độ#Phần trăm khối lượng|nồng độ phần trăm]]). Các mức nồng độ cao hơn khoảng 40% có thể được sản xuất về mặt hóa học nhưng sau đó tốc độ bay hơi cao dẫn đến mức việc cất giữ và sử dụng cần có những khuyến cáo đặc biệt, như trong môi trường áp suất và nhiệt độ thấp. Acid hydrochloric trong công nghiệp thường sử dụng loại 30% đến 34%, nhằm tối ưu hóa trong việc vận chuyển và giảm thất thoát khí HCl ở dạng bay hơi. Các dung dịch sử dụng cho mục đích gia đình ở Hoa Kỳ, hầu hết là làm vệ sinh, thì có nồng độ nằm trong khoảng 10% đến 12%, với những khuyến cáo pha loãng trước khi dùng. Ở Anh, chất này được bán ở dạng "Spirits of Salt" dùng cho làm vệ sinh trong nhà, với độ acid tương tự như cấp công nghiệp ở Mỹ.<ref name="ceh" />

Hầu hết acid hydrochloric được sản xuất ở Mỹ, Tây Âu và Nhật Bản ở dạng sản phẩm phụ theo phương pháp chlor hóa chất hữu cơ.<ref>{{chú thích web|url=http://www.ihs.com/products/chemical/planning/ceh/hydrochloric-acid.aspx?pu=1&rd=chemihs|title=Hydrochloric Acid|author=James Glauser, Stefan Schlag và Chiyo Funada|access-date =ngày 16 tháng 9 năm 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050526145015/http://www.sriconsulting.com/CEH/Public/Reports/733.4000/|archive-date = ngày 26 tháng 5 năm 2005 |url-status=live}}</ref> Các nhà sản xuất chính trên thế giới gồm Dow Chemical, FMC, Georgia Gulf, [[:ja:東ソー|Tập đoàn Tosoh]], [[:nl:AkzoNobel|Akzo Nobel]], và Tessenderlo. Trong đó, Dow Chemical sản xuất 2 triệu [[tấn]] hàng năm tính theo khí HCl; và các công ty còn lại sản xuất từ 0,5 đến 1,5&nbsp;triệu tấn/mỗi năm. Tổng sản lượng trên thế giới, tính theo HCl, ước tính 20&nbsp;triệu tấn/năm,<ref>[https://books.google.com.vn/books?id=vpn4CwAAQBAJ&pg=PT199&lpg=PT199&dq=20+million+tonnes+of+hydrochloric+acid&source=bl&ots=P2QBu-z7V2&sig=MYGpZ8tnxKMsDgq-4hkBBWuygOQ&hl=vi&sa=X&ved=0ahUKEwia4pusw7jTAhULjJQKHQq5D0MQ6AEIQDAE#v=onepage&q=20%20million%20tonnes%20of%20hydrochloric%20acid&f=false The Seven Deadly Whites: Evolution to Devolution - The Rise of The Diseases Of Civilization] ''"The annual production today of hydrochloric acid is around 20 million tonnes"''. Karl Elliot-Gough ngày 27 tháng 5 năm 2016</ref> với 3&nbsp;triệu tấn/năm từ việc tổng hợp trực tiếp, và phần còn lại là sản phẩm phụ từ các quá trình tổng hợp hữu cơ và tương tự. Cho đến nay hầu hết acid hydrochloric được tiêu thụ chủ yếu bởi các nhà sản xuất sử dụng làm nguyên liệu, phụ liệu để sản xuất các chế phẩm khác. Thị trường thế giới tiêu thụ khoảng 5&nbsp;triệu tấn/năm.<ref name="ceh" />

Acid hydrochloric được sản xuất/điều chế theo các quy trình sau:

===Tổng hợp từ các nguyên tố===
[[Tập tin:Hydrochloric Acid Burner Flame.ogv|nhỏ|250px|Ngọn lửa tổng hợp HCl trong lò]]
Quá trình này tổng hợp trực tiếp từ khí chlor và hydro cho ra sản phẩm có độ tinh khiết cao.<ref name="EPA">{{chú thích sách |tựa đề= Compilation of Air Pollutant Emission Factors |url=https://www.epa.gov/air-emissions-factors-and-quantification/ap-42-compilation-air-emission-factors |định dạng=pdf |ngày truy cập=2010-09-12 |bản thứ= 5|series=AP 42 |cuốn=I | date = |năm gốc= |nhà xuất bản=[[Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ|EPA]] |nơi=Hoa Kỳ |ngôn ngữ= en|isbn= |oclc= |doi= |id= |trang= |dịch chương= |chương=Inorganic Chemical Industry |url chương= https://www3.epa.gov/ttnchie1/ap42/ch08/final/c08s06.pdf |trích dẫn= |tham khảo= |bibcode= |tóm lược dễ hiểu= |ngày tóm lược= |phân tách= |tái bút= |và tác giả cuối=}}</ref>

: H<sub>2</sub> + Cl<sub>2</sub> &rarr; 2 HCl
:(ΔH= -184,74 KJ/mol)<ref>{{chú thích sách |authors=Wiberg Egon; Nils Wiberg; Arnold Frederick Holleman|title= Inorganic chemistry | publisher=Academic Press | year= 2001 |language= en |id= ISBN 0-12-352651-5 |url= https://books.google.it/books?id=vEwj1WZKThEC&source=gbs_navlinks_s |pages=428}}</ref>

Phản ứng diễn ra trong buồng đốt được cung cấp khí chlor và Hydro ở nhiệt độ trên 2000&nbsp;°C có mặt ngọn lửa. Để đảm bảo rằng phản ứng diễn ra hoàn toàn, người ta cung cấp lượng Hydro cao hơn chlor một chút (1-2%) để không còn chlor trong sản phẩm.<ref name="Ullmann">{{chú thích sách
 | chapter = Fluorine Compounds, Organic
 | publisher = Wiley-VCH Verlag GmbH & Co
 | title = Ullmann's encyclopedia of Industrial Chemistry
 | author = Günter Siegemund, Werner Schwertfeger, Andrew Feiring, Bruce Smart, Fred Behr, Herward Vogel, Blaine McKusick
 | language = en
 | date = ngày 15 tháng 6 năm 2000 | doi = 10.1002/14356007.a11_349
 | url = http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14356007.a11_349/abstract
 | pages = 
 | isbn = 
}}</ref> Hỗn hợp của Hydro và chlor có khả năng gây nổ do đó cần những thiết bị đặc biệt có khả năng chịu nhiệt cao, và một điểm không thuận lợi là các chất phản ứng có chi phí cao.

=== Phản ứng với chloride kim loại ===
Phản ứng với chloride kim loại, đặc biệt là natri chloride (NaCl), với acid sulfuric H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>) hoặc hydro sulfat:<ref name=EPA/>
Quá trình này được sử dụng chủ yếu trong thế kỷ XVIII hay còn gọi là quy trình Leblanc dùng trong sản xuất [[natri carbonat]]. Phản ứng diễn ra gồm 2 giai đoạn: giai đoạn 1 ở nhiệt độ khoảng 150-250°C, và giai đoạn 2 ở nhiệt độ khoảng 500 đến 600°C:<ref name="Villavecchia">{{chú thích sách|authors=Villavecchia Vittorio; Gino Eigenmann| title= Nuovo dizionario di merceologia e chimica applicata | publisher= Hoepli editore | năm = 1982 |id= ISBN 88-203-0528-3 |url= https://books.google.it/books?id=xQDP3Ek_--AC&source=gbs_navlinks_s |page=106 }}</ref>
: NaCl + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> đặc &rarr; NaHSO<sub>4</sub> + HCl&uarr;

:NaCl + NaHSO<sub>4</sub> &rarr; Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> + HCl&uarr;

Phản ứng tổng có thể được viết như sau:<ref>{{chú thích sách |authors=Severin Austin; Arndt Glowacki| title= Ullmann's encyclopedia of Industrial Chemistry, "Hydrochloric Acid" | doi = 10.1002/14356007.a13_283 |publisher= Wiley-VCH | year= 2000 |language=en |id= |chapter =chapter 3}}</ref>

:2 NaCl + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> &rarr; Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> + 2HCl&uarr;

Chiều cân bằng phản ứng diễn ra theo hướng tạo khí HCl vì khí này được lấy ra liên tục. Phương pháp cho phép tạo ra các sản phẩm tinh khiết, thường được dùng trong phòng thí nghiệm. Phương pháp này không được dùng trong sản xuất thương mại vì acid sulfuric đắt hơn acid hydrochloric.

===Sản phẩm chlor hóa trong sản xuất chất hữu cơ===
Các phản ứng chính:

* Nhiệt phân [[1,2-dichloroethan]] tạo thành [[vinyl chloride]], 90% lượng acid hydrochloric đường sản xuất ở Mỹ dùng phương pháp chlor hóa này:<ref name=EPA/>
:{{chem|C|2|H|4}}+ {{chem|Cl|2}} &rarr; {{chem|C|2|H|4|Cl|2}}
:{{chem|C|2|H|4|Cl|2}} &rarr; {{chem|C|2|H|3|Cl}} + HCl

* chloride hóa [[alkan]]:<ref>{{chú thích sách |authors=Severin Austin; Arndt Glowacki| title= Ullmann's encyclopedia of Industrial Chemistry, "Hydrochloric Acid" | doi = 10.1002/14356007.a13_283 |publisher= Wiley-VCH | year= 2000 |language=en |id= |chapter =chapter 1}}</ref><ref name=Solvay/>

:Cl<sub>2</sub> + RH &rarr; RCl + HCl

: với R-là gốc hydrocarbon.

* phản ứng trao đổi gốc chlor với HF. Phản ứng này được dùng để chuyển sản phẩm chlor hóa (RCl) tạo ra HCl.<ref name="Solvay">{{chú thích web
| url = http://rageuniversity.com/PRISONESCAPE/CHEMICAL%20FORMULAS/HYDROCHLORIC%20ACID%20-%20PRODUCTION.pdf
| title = Hydrochloric acid-production process - Quy trình sản xuất Acid hydrochloric
| access-date = ngày 8 tháng 10 năm 2016
| format = pdf
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20091122105703/http://www.solvaychlorinatedinorganics.com/docroot/chlo_inorg/static_files/attachments/doc_1300_0008_w_en_ww.pdf
| archive-date = ngày 22 tháng 11 năm 2009 |url-status=live
}}</ref>
:RCl + HF &rarr; RF + HCl
* Tổng hợp tetrafluoroethen từ việc nhiệt phân [[chlorodifluoromethan]]:

:2 [[Chlorodifluoromethan|CHF<sub>2</sub>Cl]] &rarr; CF<sub>2</sub>=CF<sub>2</sub> + 2 HCl

*Từ đốt rác thải hữu cơ chlor:<ref name=EPA/><ref name=Solvay/>
:{{chem|C|4|H|6|Cl|2}} + 5{{chem|O|2}} &rarr; 4{{chem|CO|2}} + 2{{chem|H|2}}O + 2HCl

===Hydrat hóa chloride kim loại nặng===
:2[[Sắt(III) chloride|Fe{{chem|Cl|3}}]] + 6{{chem|H|2}}O &rarr; [[Sắt(III) oxide|{{chem|Fe|2|O|3}}]] + 3{{chem|H|2}}O + 6HCl

Sau quá trình tạo khí HCl, dòng khí chứa HCl đưa qua tháp hấp thụ, ở đây HCl lỏng đậm đặc được tạo ra bằng cách hấp thụ hơi HCl vào trong dung dịch acid hydrochloric yếu và được tách ra. Trong khi đó, dòng khí cuối cùng được đưa tới thiết bị làm sạch để loại HCl tự do trước khi thải ra ngoài không khí.<ref name=EPA/>

==Ứng dụng==
[[Tập tin:Hydrochloric acid 05.jpg|nhỏ|150px|Acid HCl được sử dụng phổ biến trong phòng thí nghiệm.|alt=Transaprent chemical bottle with a glass cap and lable "hydrochloric acid. Con. HCl"]]

Acid hydrochloric là một acid mạnh được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp. Ứng dụng thường để xác định chất lượng sản phẩm theo yêu cầu.<ref name="ceh" />

===Tẩy rỉ thép===
Một trong những ứng dụng quan trọng của acid hydrochloric là dùng để loại bỏ rỉ trên thép, đó là các oxide sắt, trước khi thép được đưa vào sử dụng với những mục đích khác như [[cán]], [[mạ điện]] và những kỹ thuật khác.<ref name="ceh"/><ref name="G&E" /> HCl dùng trong kỹ thuật có nồng độ 18% là phổ biến, được dùng làm chất tẩy rỉ của các loại [[thép carbon]].

:Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub> + 6 HCl → 2 FeCl<sub>3</sub> + 3 H<sub>2</sub>O

Acid đã qua sử dụng được tái dùng nhiều lần gọi là các dung dịch [[sắt(II) chloride]], nhưng mức độ các kim loại nặng cao trong dung dịch tẩy này làm giảm hiệu quả của phản ứng.

Công nghiệp tẩy thép đã phát triển các công nghệ "tái chế acid hydrochloric", như công nghệ lò phun hoặc công nghệ tái sinh HCl tầng sôi, quá trình này cho phép thu hồi HCl từ chất lỏng đã tẩy rửa. Công nghệ tái chế phổ biến hất là ''pyrohydrolysis'', thực hiện theo phản ứng sau:<ref name="ceh"/>

:4 FeCl<sub>2</sub> + 4 H<sub>2</sub>O + O<sub>2</sub> → 8 HCl+ 2 Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>

Bằng cách hồi phục đặc tính của acid đã qua sử dụng, người ta thực hiện theo một chu trình acid khép kín.<ref name="G&E" /> Sản phẩm phụ trong quá trình tái chế là [[sắt(III) oxide]] được thu hồi và sử dụng vào nhiều mục đích trong công nghiệp.<ref name="ceh"/>

===Sản xuất các hợp chất hữu cơ===
Một ứng dụng quan trọng khác của acid hydrochloric là dùng trong sản xuất các [[hợp chất hữu cơ]] như [[vinyl chloride]] và [[1,2-Dichloroethan|dichloroethan]] để sản xuất [[polyvinyl chloride|PVC]]. Quá trình này sử dụng các acid do doanh nghiệp sản xuất chứ không từ thị trường tự do. Các hợp chất [[hóa hữu cơ|hữu cơ]] khác được sản xuất từ HCl như [[bisphenol A]] sản xuất [[polycarbonat]], [[than hoạt tính]], và [[Vitamin C|acid ascobic]], cũng như trong một số sản phẩm của ngành [[dược]].<ref name="G&E" />
:2 CH<sub>2</sub>=CH<sub>2</sub> + 4 HCl + O<sub>2</sub> → 2 ClCH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>Cl + 2 H<sub>2</sub>O
:gỗ + HCl + nhiệt → than hoạt tính

===Sản xuất các hợp chất vô cơ ===
Nhiều sản phẩm có thể được sản xuất từ acid hydrochloric theo [[Phản ứng trao đổi#Phản ứng giữa acid và base|phản ứng acid-base]] tạo ra các hợp chất [[Hợp chất vô cơ|vô cơ]]. Chúng bao gồm các hóa chất xử lý nước như [[sắt(III) chloride]] và [[nhôm chlorhydrat|polyaluminium chloride (PAC)]].

:Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub> + 6 HCl → 2 FeCl<sub>3</sub> + 3 H<sub>2</sub>O (sắt (III) chloride từ [[magnetit]])

Cả sắt (III) chloride và PAC đều được sử dụng làm chất [[keo tụ]] và chất đông tụ để làm lắng các thành phần trong quá trình [[xử lý nước thải]], sản xuất [[nước uống]], và sản xuất [[giấy#Sản xuất giấy trong công nghiệp|giấy]].

Các hợp chất vô cơ khác được sản xuất dùng HCl như muối [[calci chloride]], [[nickel(II) chloride]] dùng cho việc [[mạ điện]] và [[kẽm chloride]] cho công nghiệp [[Mạ điện|mạ]] và sản xuất [[pin (điện học)|pin]].<ref name="G&E" />

:CaCO<sub>3</sub> + 2 HCl → CaCl<sub>2</sub> + CO<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O (calci chloride từ [[đá vôi]])
:Zn(s) + 2 HCl → ZnCl<sub>2</sub> + H<sub>2(g)</sub>

===Kiểm soát và trung hòa pH ===
Acid hydrochloric có thể được dùng để điều chỉnh tính base của [[dung dịch]].

:OH<sup>−</sup> + HCl → H<sub>2</sub>O + Cl<sup>−</sup>

Trong công nghiệp yêu cầu độ tinh khiết (thực phẩm, dược phẩm, nước uống), acid hydrochloric chất lượng cao được dùng để điều chỉnh pH của nước cần xử lý. Trong ngành công nghiệp không yêu cầu độ tinh khiết cao, acid hydrochloric chất lượng công nghiệp chỉ cần đủ để trung hòa nước thải và xử lý nước hồ bơi.<ref name="G&E" />

===Tái sinh bằng cách trao đổi ion ===
Acid HCl chất lượng cao được dùng để tái sinh các [[nhựa trao đổi ion]]. [[Trao đổi ion|Trao đổi cation]] được sử dụng rộng rãi để loại các [[ion]] như Na<sup>+</sup> và Ca<sup>2+</sup> từ các [[dung dịch]] [[Dung môi|chứa nước]], tạo ra nước khử [[Khoáng vật|khoáng]]. Acid này được dùng để rửa các cation từ các loại nhựa.<ref name="ceh"/>

:Na<sup>+</sup> bị thay thế bởi H<sup>+</sup>
:Ca<sup>2+</sup> bị thay thế bởi 2 H<sup>+</sup>

Trao đổi ion và nước khử khoáng được sử dụng trong tất cả các ngành công nghiệp hóa, sản xuất nước uống, và một số ngành công nghiệp thực phẩm.<ref name="ceh"/><ref name="wvd04"/>

===Ứng dụng khác===
{{nhiều hình
<!-- Layout -->
 | align = <!-- right (default), left, center, none --> 
 | direction = vertical
 | background color = gold
 | total_width = <!-- total width of all the displayed images in pixels (an integer, omit "px" suffix) -->
 | caption_align = center

<!-- Header -->
 | header_background = 
 | header_align = <!-- center (default), left, right -->
 | header = Vàng miếng tan trong nước vương thủy

<!--image 1-->
 | image1 = Dissolution of gold in aqua regia (I).JPG
 | width1 = <!-- full width of the ORIGINAL UNSCALED image -->
 | height1 = <!-- full height of the ORIGINAL UNSCALED image -->
 | alt1 = 
 | link1 = 
 | caption1 = Khi mới cho vào dung dịch
<!--image 2-->
 | image2 = Dissolution of gold in aqua regia (II).JPG
 | width2 = <!-- full width of the ORIGINAL UNSCALED image -->
 | height2 = <!-- full height of the ORIGINAL UNSCALED image -->
 | alt2 = 
 | link2 = 
 | caption2 = Tan dần
 | image3 = Dissolution of gold in aqua regia (III).JPG
 | width3 = <!-- full width of the ORIGINAL UNSCALED image -->
 | height3 = <!-- full height of the ORIGINAL UNSCALED image -->
 | alt3 = 
 | link3 = 
 | caption3 = Tan gần hết

<!-- Footer -->
 | footer_background = 
 | footer_align = <!-- left (default), center, right -->
 | footer = 
}}

Acid HCl có nhiều ứng dụng ở quy mô nhỏ như: xử lý da, vệ sinh nhà cửa,<ref>{{chú thích sách|url = http://www.telegraph.co.uk/finance/property/3317144/Household-plc-really-filthy-bathrooms.html|title = Household plc: really filthy bathroom|date = ngày 13 tháng 9 năm 2003 |publisher = Daily Telegraph | location=Luân Đôn | first=Rachel | last=Simhon | access-date = ngày 8 tháng 10 năm 2016}}</ref> và xây dựng nhà.<ref name="G&E" /> Trong [[Dầu mỏ#Khai thác|khai thác dầu]], acid HCl có thể được dùng để bơm vào trong tầng đá của [[giếng dầu]] nhằm hòa tan một phần đá hay còn gọi là "rửa giếng", và tạo các lỗ rỗng lớn hơn. Acid hóa giếng khoan là một quá trình phổ biến được sử dụng trong công nghiệp khai thác [[dầu biển Bắc]].<ref name='ceh'/> Khi trộn dung dịch acid hydrochloric đậm đặc và dung dịch [[acid nitric]] đậm đặc theo tỉ lệ mol 1:3 thì nó có khả năng hòa tan [[vàng]] và [[platin|bạch kim]]. (xem [[nước vương thủy]]).

Một số phản ứng hóa học liên quan đến acid HCl được ứng dung trong sản xuất thực phẩm, các thành phần thực phẩm và [[phụ gia thực phẩm]]. Các sản phẩm đặc trưng như [[aspartame]], [[fructose]], [[acid citric]], [[lysin]]e, [[thủy phân protein thực vật]], và trong sản xuất [[gelatin]]. Acid HCl cấp thực phẩm (loại an toàn cho con người khi sử dụng) có thể được ứng dụng khi cần thiết trong sản phẩm cuối cùng.<ref name='ceh'/><ref name="G&E" />

==Trong sinh vật==
[[Tập tin:Stomach mucosal layer labeled.svg|nhỏ|280px|trái|Sơ đồ lớp nhầy có tính kiềm trong dạ dày người với cơ chế bảo vệ [[niêm mạc]]]]
[[Dịch vị|Acid gastric]] là một trong những chất chính tiết ra từ dạ dày. Nó chứa chủ yếu là acid hydrochloric và tạo môi trường acid trong dạ dày với pH từ 1 đến 2.<ref name="maton">{{chú thích sách|authors=Anthea Maton & Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright|title = Human Biology and Health|publisher = Prentice Hall|year = 1993|location = Englewood Cliffs, New Jersey, USA|isbn = 0-13-981176-1}}</ref>

Các ion chlor (Cl<sup>−</sup>) và hydro (H<sup>+</sup>) được tiết ra riêng biệt trong vùng đáy vị của dạ dày (''stomach fundus'') bởi các [[tế bào vách]] của [[niêm mạc]] [[dạ dày]] vào hệ tiết dịch gọi là [[tiểu quản]] (''canaliculi'') trước khi chúng đi vào lòng ống (''lumen'') dạ dày.<ref name="arthur">{{chú thích sách|authors=C. Arthur & M.D. Guyton, John E. Hall|title = Textbook of Medical Physiology|publisher = W.B. [[Saunders]] Company|edition =10 |year =2000|isbn = 0-7216-8677-X}}</ref>

Acid gastric giữ vai trò là một chất kháng lại các [[vi sinh vật]] để ngăn ngừa nhiễm trùng và là yếu tố quan trọng để tiêu hóa thức ăn. pH dạ dày thấp làm biến tính các [[protein]] và do đó làm chúng bị dễ phân hủy bởi các [[enzym]] [[tiêu hóa]] như [[pepsin]]. pH thấp cũng kích hoạt các tiền enzym [[Pepsin#Tiền thân|pepsinogen]] thành enzyme pepsin hoạt hóa bởi sự tự phân cắt (''self-cleavage''). Sau khi ra khỏi dạ dày, acid hydrochloric của [[dịch sữa]] bị [[natri bicarbonat]] vô hiệu hóa trong [[tá tràng]].<ref name='maton'/>

Dạ dày tự nó được bảo vệ khỏi acid mạnh bằng cách tiết ra một lớp [[chất nhầy]] mỏng để bảo vệ, và bằng cách tiết ra [[dịch tiết tố]] để tạo ra lớp đệm [[natri bicarbonat]]. [[Loét dạ dày]] có thể xảy ra khi các cơ chế này bị suy yếu. Các thuốc nhóm [[Thuốc kháng histamin|kháng histamin]] và [[ức chế bơm proton]] (''proton pump inhibitor'') có thể ức chế việc tiết acid trong dạ dày, và các chất [[kháng acid]] được sử dụng để trung hòa acid có mặt trong dạ dày.<ref name='maton'/><ref>{{chú thích web|url = http://www.vivo.colostate.edu/hbooks/pathphys/endocrine/gi/secretin.html|title = Control and Physiologic Effects of Secretin|publisher = Colorado State University|author = Bowen, R.|date = 2003|access-date = ngày 16 tháng 3 năm 2009|archive-date = 2018-08-16|archive-url = https://web.archive.org/web/20180816212554/http://vivo.colostate.edu/hbooks/pathphys/endocrine/gi/secretin.html|url-status = dead}}</ref>

==Nguy hiểm==
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="3" style="float:right; margin:0 0 0 0.5em; border-collapse:collapse; border-color:#c0c090;"
! {{chembox header}}|Các nhãn [[hàng hóa nguy hiểm]]
|-
| [[Tập tin:Dangclass8.png|100px|Nhãn hàng nguy hiểm đối với acid hydrochloric: corrosive|alt=A rhombic-shaped label with letters 8 and "corrosive", indicating that drops of a liquid corrode materials and human hands.]] [[Tập tin:Hazard C.svg|100px|Dangerous goods label for hydrochloric acid: corrosive|alt=A square orange label indicating that drops of a liquid corrode materials and human hands.]]
|}
[[Tập tin:ADR80 UN1789 Hydrochloric acid.png|nhỏ|300px|Nhãn [[ADR (treaty|ADR]] cảnh báo hàng hóa vận chuyển bằng đường bộ nguy hiểm]]
Acid hydrochloric đậm đặc có thể bay hơi, tạo thành các sương mù acid. Cả dạng sương mù và dung dịch đều có khả năng gây ảnh hưởng ăn mòn các [[mô]] con người, có khả năng gây tổn thương [[Hệ hô hấp|cơ quan hô hấp]], [[mắt]], [[da]] và [[ruột]]. Khi trộn acid hydrochloric với các chất oxy hóa phổ biến khác như [[natri hypochlorit]] (NaOCl) hoặc [[kali permanganat]] (KMnO<sub>4</sub>) làm giải phóng khí độc [[chlor]].

:NaOCl + 2 HCl → H<sub>2</sub>O + NaCl + Cl<sub>2</sub>

:2 [[Kali pemanganat|KMnO<sub>4</sub>]] + 16 HCl → 2 MnCl<sub>2</sub> + 8 H<sub>2</sub>O + 2 KCl + 5 Cl<sub>2</sub>

[[Đồ bảo hộ]] như [[găng tay]] [[mủ|cao su]], [[Kính bảo hộ|kính]] bảo vệ mắt, và [[quần áo]], [[giày]] chống chất hóa học được sử dụng để giảm thiểu những tác tại của việc tiếp xúc với loại acid này.<ref name='wvd04'/>

Mức độ nguy hiểm của dung dịch acid hydrochloric phụ thuộc vào nồng độ của nó. Bảng bên dưới liệt kê theo cách phân loại của EU về nồng độ acid này.<ref name="67/548/eec">{{chú thích web|title = Council Directive 67/548/EEC of ngày 27 tháng 6 năm 1967 on the approximation of laws, regulations and administrative provisions relating to the classification, packaging and labelling of dangerous substances | url = http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31967L0548:EN:HTML |publisher=EUR-lex|access-date = ngày 2 tháng 9 năm 2008}}</ref>

<!-- EU Index no. 607-002-00-6 -->
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="3" style="float:left; margin:0 0 0 0.5em; border-collapse:collapse; border-color:#c0c090;"
|-
! {{chembox header}} colspan="1"|Nồng độ<br />khối lượng
! {{chembox header}} colspan="1"|Phân loại
! {{chembox header}} colspan="1"|[[Danh sách nhóm từ R|Nhóm R]]
|-
| 10–25%
| Kích thích ('''Xi''')
| [R36/37/38] - gây kích thích mắt, hệ hô hấp và da
|-
| > 25%
| Ăn mòn ('''C''')
| R34 - gây bỏng <br>R37 - gây kích thích hệ hô hấp
|}{{clear}}

[[Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ|Cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ]] xếp acid hydrochloric vào nhóm [[độc tính|chất độc]].<ref>{{chú thích web|url = http://scorecard.goodguide.com/chemical-profiles/summary.tcl?edf_substance_id=7647-01-0|title = HCl score card|publisher = [[Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ|Cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ]]|access-date = ngày 12 tháng 9 năm 2007|archive-date = ngày 1 tháng 12 năm 2011 |archive-url = https://web.archive.org/web/20111201120650/http://scorecard.goodguide.com/chemical-profiles/summary.tcl?edf_substance_id=7647-01-0|url-status = dead}}</ref> [[Số UN]] do [[Liên Hợp Quốc]] quy định cho acid hydrochloric là 1789.<ref>[https://web.archive.org/web/20170405172206/https://www.unece.org/fileadmin/DAM/trans/danger/publi/adr/adr2017/ADR2017e_web.pdf European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road] ADR applicable as from ngày 1 tháng 1 năm 2017</ref>

== Xem thêm ==
*[[Nước vương thủy]]
*[[Hydro chloride]]
*[[Muối chloride]]

== Tham khảo ==
{{Tham khảo|30em}}

==Liên kết ngoài==
{{thể loại Commons|Hydrochloric acid}}
* {{TĐBKVN|28591|Acid hydrochloric}}
{{en}}
*{{Britannica|278385|Hydrochloric acid (chemical compound)}}
*{{Britannica|278690|Hydrogen chloride (chemical compound) - Hydro chloride}}
<!-- *[http://www.chembuddy.com/?left=CASC&right=density_tables Bảng tỷ trọng của acid hydrochloric] {{Dead link}} -->
* 
* [http://webbook.nist.gov/cgi/cbook.cgi?ID=C7698057&Mask=8 Hydrochloric acid-d] [http://webbook.nist.gov/ NIST WebBook]

; Thông tin về an toàn
*[https://www.epa.gov/haps/health-effects-notebook-hazardous-air-pollutants Health Effects Notebook for Hazardous Air Pollutants] Tóm tắt mức độ nguy hiểm theo EPA 25/4/2016
*{{chú thích web
| url = http://www.americanbio.com/MSDS_PDF/AB00830.pdf
| title = Hydrochloric acid MSDS by American Bioanalytical - Acid hydrochloric MSDS theo phân tích sinh học của American Bioanalytical, Inc., Hoa Kỳ
| access-date = ngày 31 tháng 10 năm 2004
| publisher = American Bioanalytical, Inc.
| language = en
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20110707132346/http://www.americanbio.com/MSDS_PDF/AB00830.pdf
| archive-date = ngày 7 tháng 7 năm 2011 | url-status=dead
}}
*[https://web.archive.org/web/20030818121338/http://grover.mirc.gatech.edu/data/msds/50.html Hydrochloric acid, 33 - 40%: Acid hydrochloric [[Bảng chỉ dẫn an toàn hóa chất|MSDS]] theo Học viện công nghệ Georgia]
* [http://suckhoe.vnexpress.net/tin-tuc/suc-khoe/xu-tri-dung-cach-khi-bi-dinh-acid-3378680.html Xử trí đúng cách khi bị dính acid] Minh Đức - Thi Trân - Lê Phương. VnExpress Thứ năm, 31/3/2016 | 00:01 GMT+7 
{{Kiểm soát tính nhất quán}}
{{Hợp chất hydro}}
{{Hợp chất chlor}}
{{Sinh lý học ống tiêu hóa}}
{{Các chất thay thế máu và dịch truyền}}
{{Sao chọn lọc|phiên bản chọn lọc=26551007|thời gian=12 tháng 5 năm 2017}}
{{Chủ đề Hóa học}}

[[Thể loại:Acid vô cơ|hydrochloric, acid]]
[[Thể loại:Hợp chất hydro]]
[[Thể loại:Hợp chất chlor]]
[[Thể loại:Nhiếp ảnh]]
[[Thể loại:Dung dịch]]
[[Thể loại:Muối chloride]]
[[Thể loại:Hợp chất halogen của phi kim]]
[[Thể loại:Dạ dày]]