Xem mã nguồn của Bão

{{chú thích trong bài}} 
'''Bão''' hay '''bão tố''', '''bão táp''' ([[Tiếng Anh]]: ''storm'', ''typhoon'' (dành cho các cơn bão ở Tây Bắc Thái Bình Dương ), ''hurricane'' (dành cho các cơn bão ở Đại Tây Dương)) là một trạng thái nhiễu động của [[khí quyển]] và là 1 loại hình [[thời tiết cực đoan]].
[[Tập tin:Katrina 2005-08-28 1700Z.jpg | nhỏ | phải | Ảnh mây vệ tinh [[bão Katrina]] năm 2005 khi chuẩn bị đổ bộ vào bang Texas, Hoa Kỳ]]
{{Thời tiết}}
Ở [[Việt Nam]], thuật ngữ "bão" thường được hiểu là [[xoáy thuận nhiệt đới|bão nhiệt đới]], là [[hiện tượng]] [[thời tiết]] đặc biệt nguy hiểm chỉ xuất hiện trên các vùng [[biển]] [[nhiệt đới]], thường có [[gió]] mạnh và [[mưa]] lớn. Tuy thế, thuật ngữ này rộng hơn bao gồm cả các cơn [[dông]] và các hiện tượng khác hiếm gặp ở Việt Nam như [[bão tuyết]], [[bão cát]], [[bão bụi]]

Bão là xoáy thuận quy mô synop (500-1000[[Kilômét|&nbsp;km]]) không có [[Frông thời tiết|frông]], phát triển trên miền [[biển]] [[nhiệt đới]] hay [[cận nhiệt đới]] ở mực bất kỳ và có [[Hoàn lưu khí quyển|hoàn lưu]] xác định.<ref name=":0">Lê Thị Xuân Lan. (2010). Các chuyên đề khí tượng. Đài Khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ.</ref>

Trong [[không gian ba chiều]], bão là 1 cột xoáy khổng lồ, ở tầng thấp (khoảng 0–3&nbsp;km) [[không khí]] nóng ẩm chuyển động xoắn trôn ốc ngược chiều kim [[đồng hồ]] (ở [[Bắc Bán cầu|Bắc Bán Cầu]]) hội tụ vào tâm, [[chuyển động thẳng]] đứng lên trên trong thành [[mắt bão]] và toả ra ngoài ở trên đỉnh theo chiều ngược lại. Ở chính giữa trung tâm của cơn bão không khí chuyển động giáng xuống, tạo nên vùng quang mây ở [[mắt bão]].<ref name=":0" />

Các thành phần chính của bão bao gồm các [[Mưa|dải mưa]] ở rìa ngoài, [[mắt bão]] nằm ở chính giữa và thành [[mắt bão]] nằm ngay sát [[mắt bão]].<ref name=":0" />

Giá trị [[Áp suất khí quyển|khí áp]] nhỏ nhất tại tâm bão và tăng dần ra phía rìa của bão. Càng vào gần tâm, cường độ gió bão càng mạnh, khu vực [[tốc độ gió]] mạnh nhất cách tâm bão khoảng vài chục km. Vào vùng mắt bão, gió đột ngột yếu hẳn, tốc độ gió gần như bằng 0. Khi qua khỏi vùng mắt bão gió lại đột ngột mạnh lên nhưng có hướng ngược lại, đây chính là tính chất ảnh hưởng nguy hiểm nhất của bão.<ref name=":0" />

== Các loại bão ==
* [[Bão tuyết]]: là hiện tượng [[tuyết]] rơi rất dày kèm theo [[gió]] mạnh. Thường xuất hiện ở các nước [[Hàn đới|đới lạnh]] hoặc [[Ôn đới|đới ôn hòa]].
* [[Bão cát]]: là hiện tượng [[khí tượng]] phổ biến ở các vùng khô hạn hoặc bán khô hạn. Các đợt bão cát phát sinh khi một cơn [[gió]] thật mạnh bốc lớp bụi và cát lên khỏi bề mặt khô cằn. Các hạt này được vận chuyển theo các phương thức nhảy cóc và lơ lửng, đó là quá trình mang các vật liệu từ một nơi này đến tích tụ một nơi khác.
* [[Lốc cát]]: là [[hiện tượng]] [[cát]] cuốn lên rất cao, xảy ra vào giữa [[trưa]], ở những vùng [[Hoang mạc|sa mạc]].
* [[Tố]]: là hiện tượng gió tăng tốc một cách đột ngột, đi kèm với những cơn dông mạnh.
* [[Dông]]: là loại bão có đi kèm [[sấm]] [[Tia sét|sét]], [[mưa]] to hoặc [[mưa đá]].
* [[Vòi rồng]]: là hiện tượng 1 luồng [[Khí quyển Trái Đất|không khí]] xoáy [[Hình tròn|tròn]] mở rộng ra từ 1 đám [[mây]] dông xuống tới mặt đất.đặc biệt ở chỗ là dông có thể xuống chỗ đồng trống (nông thôn) và thành phố 
* [[Bão lửa]]: là cách gọi những đám [[cháy]] dữ dội đã tự tạo cho mình 1 hệ thống [[đối lưu]] và [[gió]] riêng khiến nó trở nên cực kỳ lớn và rất khó kiểm soát hay dập tắt.
*[[Xoáy thuận nhiệt đới]]: là các hệ thống bão (storm system) quay nhanh đặc trưng bởi 1 trung tâm có [[áp suất]] thấp, [[gió]] mạnh và cấu trúc [[Dông|mây dông]] xoắn ốc tạo ra mưa lớn.

== Xoáy thuận nhiệt đới ==
{{Main|Xoáy thuận nhiệt đới}}
Các cơn bão thường hình thành khi 1 tâm [[áp thấp]] phát triển với 1 hệ thống áp cao xung quanh nó. Sự kết hợp của các lực đối nghịch có thể sinh ra [[gió]] và hình thành các đám mây bão, chẳng hạn [[mây vũ tích]].

Một [[định nghĩa]] [[Khí tượng học|khí tượng]] chặt về 1 cơn bão là có [[Thang sức gió Beaufort|cấp gió Beaufort]] <math>\geq</math>10 (89&nbsp;[[Kilômét trên giờ|km/h]]). Ở [[Việt Nam]], gió xoáy có cấp [[Thang sức gió Beaufort|Beaufort]] từ 6 - 7 trên 1 diện rộng gọi là [[áp thấp nhiệt đới]]. Gió xoáy từ cấp 8 trở lên trên 1 diện rộng, có thể kèm theo mưa lớn gọi chung là bão.

Ngoài [[thang sức gió Beaufort]], còn dùng các thang khác như [[thang bão Saffir-Simpson]]. Ở [[Việt Nam]], do hầu như không có bão mạnh đến mức cần sử dụng [[thang bão Saffir-Simpson]], nên người ta chỉ cần sử dụng thang sức gió Beaufort để mô tả sức mạnh của chúng là đủ. Các thang sức gió giúp phân loại bão theo cường độ gió kéo dài, theo [[áp suất]] [[Mắt bão|tâm bão]], theo mức độ tàn phá, mức độ gây [[Lụt|ngập lụt]]...

== Các giai đoạn của một xoáy thuận nhiệt đới ==
# '''Vùng áp thấp''' (low pressure area): có vùng áp thấp trên bản đồ khí áp bề mặt nhưng không thể xác định được vị trí trung tâm 
# '''[[Áp thấp nhiệt đới]]''' (Tropical Depression): vị trí trung tâm có thể xác định được, nhưng Vmax < 34 kt
# '''[[Xoáy thuận nhiệt đới|Bão nhiệt đới]]''' (Tropical Storm - TS): Vmax 34-47 kt ("storm" gốc từ [[tiếng Hà Lan]] là "giông tố", [[Tiếng Trung Quốc|tiếng Trung]] là "cuồng phong", ở đây tạm dịch là "bão tố")
# '''Bão tố nhiệt đới dữ dội''' (severe TS): Vmax 48-63 kt
# '''[[Xoáy thuận nhiệt đới|Bão cuồng phong]]''' (Typhoon): Vmax <math>\geq</math>64 kt. Có cơn bão quá mạnh người ta gọi là "siêu bão" (supertyphoon).
{| align="center" border="0"
|-
|[[Tập tin:Rolling-thunder-cloud.jpg|nhỏ|không|280px|[[Mây dông lăn]] (''Cumulonimbus arcus'') trên [[bầu trời]] [[Enschede]], [[Hà Lan]].]]
| [[Tập tin:Typhoon in Hong Kong.jpg|nhỏ|không|280px|Bão mạnh do Cơn bão Sanvu ở [[Hồng Kông]]. Bão Sanvu là cơn bão thứ nhất đổ vào thành phố đó vào năm [[2005]].]]
|}

== Bão trong vũ trụ ==
:''Xem bài chính: [[Bão trong vũ trụ]]''
Bão trong [[vũ trụ]] là dòng các [[vật chất]] trôi dạt trong [[vũ trụ]], tập trung [[chuyển động]] tương đối theo cùng 1 hướng. Trong khoa học khí tượng-thiên văn, bão trong vũ trụ thường được hiểu là các bão vật chất chuyển động trong phạm vi [[Hệ Mặt Trời]]. Ví dụ như [[Vết Đỏ Lớn]] trên [[Sao Mộc]] hay [[Cơn Bão Trẻ]].

== Xem thêm ==
{{Wiktionarypar|bão}}
*[[Thang sức gió Beaufort]]
*[[Thang bão Saffir-Simpson]]
*[[Bão Damrey (2005)]]
*[[Bão Damrey (2017)]]
*[[Bão Haiyan  (2013)]]

==Tham khảo==
{{Tham khảo|30em}}
== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|Storms}}
* [http://www.vnbaolut.com/ Dự báo thời tiết bão lụt Việt Nam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060704101349/http://www.vnbaolut.com/ |date = ngày 4 tháng 7 năm 2006}}
* {{TĐBKVN|28015}}
* {{Britannica|567586|Storm (meteorology)}}

{{sơ khai khí hậu}}
{{Cyclones}}
{{Thảm họa tự nhiên}}

[[Thể loại:Bão| ]]
[[Thể loại:Khí tượng học]]
[[Thể loại:Thiên tai]]