Xem mã nguồn của Cycloalkan

{{chú thích trong bài}} 
[[Tập tin:Cyclobutane2.svg|nhỏ|phải|cyclobutan]]
'''Cycloalkan''', '''alkan vòng''' hay '''cyclan''' (bắt nguồn từ tiếng Pháp ''cyclane'' \si.klan\) là các [[hợp chất hữu cơ]] với một hay nhiều vòng [[carbon]] trong đó các nguyên tử [[hydro]] được đính vào phù hợp với công thức C<sub>n</sub>H<sub>2n-2x</sub>, trong đó x là số cạnh chung cho các vòng (cạnh chung chỉ tính một lần). Do vậy các cycloalkan đơn vòng (monocycloalkan) có công thức tổng quát C<sub>n</sub>H<sub>2n</sub> (<math>n\geq3</math>) do không có cạnh nào chung. Các cycloalkan với vòng đơn được đặt tên tương tự như các [[alkan]] thông thường của chúng với cùng một số lượng nguyên tử cacbon: [[cyclopropan]], [[cyclobutan]], [[cyclopentan]], [[cyclohexan]], v.v. Các cycloalkan lớn hơn, với [[số nguyên tử]] carbon trên 20 thông thường gọi là '''cycloparaffin'''.

Cycloalkan được phân loại thành các cycloalkan nhỏ, bình thường và lớn, trong đó cyclopropan và cyclobutan là các cycloalkan nhỏ, cyclopentan, cyclohexan, cycloheptan là các cycloalkan thường, và các cycloalkan còn lại là các cycloalkan lớn.

== Danh pháp ==
:''Xem thêm: [[Danh pháp IUPAC]]''

Việc đặt tên cho các cycloalkan đa vòng (polycycloalkan) là phức tạp hơn, với tên gọi gốc chỉ ra số lượng cacbon trong hệ thống vòng, một tiền tố chỉ ra số lượng vòng (ví dụ "bicyclo" tức hai vòng), và các tiền tố bằng số để chỉ ra số lượng cacbon trong mỗi phần của mỗi vòng, loại trừ các cạnh chung. Ví dụ, bicyclooctan C<sub>8</sub>H<sub>14</sub> bao gồm một vòng 6 thành viên và một vòng 4 thành viên, có nghĩa là chúng chia sẻ hai nguyên tử cacbon cạnh nhau và tạo ra 1 cạnh chung, là [4.2.0]-bicyclooctan. Phần của vòng 6 thành viên sau khi loại trừ cạnh chung chỉ còn 4 nguyên tử carbon. Phần tương tự của vòng 4 thành viên sau khi loại trừ đi cạnh chung chỉ còn 2 nguyên tử carbon. Cạnh chung sau khi loại trừ đi hai cạnh chung đã xác định trong mỗi vòng thì có 0 nguyên tử carbon.

== Phản ứng ==

Các cycloalkan thường và lớn là rất ổn định, tương tự như các [[alkan]], và các phản ứng của chúng (các [[phản ứng mạch gốc tự do]]) là tương tự như alkan.

Các cycloalkan nhỏ - cụ thể là cyclopropan (C<sub>3</sub>H<sub>6</sub>) và cyclobutan (C<sub>4</sub>H<sub>8</sub>) - có độ ổn định rất thấp do [[ứng suất Baeyer]] và [[sức căng vòng]]. Chúng phản ứng tương tự như các [[alken]], có thể tham gia phản ứng cộng mở vòng với Hydro để tạo ra alkan tương ứng(xúc tác Ni/Pt,t<sup>o</sup>), cộng với dd brom (phản ứng tương tự như hydro,trong [[dung môi]] CCl4), với acid hydrohalic đậm đặc cũng như dung dịch H<sub>2</sub>SO<sub>4 đđ</sub>, do đó cycloalkan cũng làm mất màu dd brom nhưng chậm hơn so với anken. Nhưng các cycloalkan lớn không có phản ứng cộng với H<sub>2</sub> trong cùng điều kiện.

Cycloalkan tham gia [[phản ứng thế]] với các halogen và acid nitric tạo ra sản phẩm acid halide (nếu là halogen) và H<sub>2</sub>O (nếu là HNO<sub>3</sub>)

Các phản ứng này là phản ứng [[mở vòng]] hay phản ứng [[phá vỡ (tinh thể)|phá vỡ]] của [[ankyl cycloalkan|alkyl cycloalkan]]. Các cycloalkan có thể tạo thành trong [[phản ứng Diels-Alder]].
==Tham khảo==
{{tham khảo}}
== Liên kết ngoài ==
{{wikibookspar||Cycloalkanes}}
* {{thể loại Commons nội dòng|Cycloalkanes}}
*[http://www.britannica.com/eb/article-79615/chemical-compound#615967.hook "Cycloalkanes"] at the online [[Encyclopædia Britannica]]
*[http://www.westminster.edu/staff/Kailbw/CH2b.pdf "Cycloalkanes"]{{Liên kết hỏng|date = ngày 30 tháng 1 năm 2021 |bot=InternetArchiveBot }} by the Chemistry staff at [[Westminster College, Pennsylvania|Westminster College]]
{{sơ khai hóa học}}
{{Cycloalkan}}
{{Hydrocarbon}}
{{Hóa học hữu cơ}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}

[[Thể loại:Hydrocarbon]]
[[Thể loại:Cycloalkan| ]]