Xem mã nguồn của Dãy chính

[[Tập tin:Sun920607.jpg|thumb|176x176px|[[Mặt Trời]] là ví dụ hay gặp nhất của một ngôi sao thuộc dãy chính.]]
[[Tập tin:HRDiagram.png|thumb|280px|[[Biểu đồ Hertzsprung–Russell]] thể hiện độ sáng thực (hay [[cấp sao tuyệt đối]]) của ngôi sao so với [[chỉ mục màu]] (biểu diễn bằng B-V). Dãy chính thể hiện là một dải chéo rõ rệt chạy từ phía trên bên trái xuống phía dưới bên phải. Biểu đồ vẽ 22.000 sao với dữ liệu từ [[Danh lục Hipparcos]] cùng với 1.000 độ sáng thấp (sao lùn trắng và sao lùn đỏ) từ [[Danh lục Gliese các sao ở gần]].]]

Trong [[thiên văn học]], '''dãy chính''' (hoặc '''dải chính''') là một dải hay đường liên tục rõ rệt thể hiện các [[sao]] khi vẽ chúng trên biểu đồ [[chỉ mục màu]] so với [[cấp sao tuyệt đối|độ sáng]]. Biểu đồ màu-độ sáng còn gọi là [[biểu đồ Hertzsprung–Russell]] mang tên các nhà thiên văn học [[Ejnar Hertzsprung]] và [[Henry Norris Russell]]. Các ngôi sao trên dãy này được gọi là '''sao dãy chính''' hoặc sao "lùn".<ref name=smith91/><ref name=powell06/>

Sau khi một ngôi sao hình thành, nó sinh ra [[năng lượng nhiệt]] trong vùng lõi đặc nhờ [[phản ứng tổng hợp hạt nhân|phản ứng]] tổng hợp các hạt nhân nguyên tử [[hiđrô]] thành hạt nhân [[heli]]. Trong giai đoạn này của ngôi sao, nó nằm trên dải chính tại vị trí xác định chủ yếu bởi [[khối lượng]] của nó, nhưng cũng còn bởi thành phần hóa học và những yếu tố khác. Tất cả các sao dãy chính đều nằm trong trạng thái [[cân bằng thủy tĩnh]], khi áp suất đẩy ra ngoài bởi năng lượng nhiệt phát ra từ lõi cân bằng với áp suất nén vào trong từ các lớp vật chất bên trên bởi [[suy sụp hấp dẫn|trọng lực]]. Sự phụ thuộc mạnh của tốc độ sản sinh năng lượng trong lõi sao vào nhiệt độ và áp suất giúp ngôi sao tự duy trì quá trình cân bằng này. Năng lượng sinh ra tại lõi truyền lên bề mặt và phát vào không gian tại [[quang quyển]]. Năng lượng được tải giữa các lớp hoặc bởi [[bức xạ]] hoặc bởi [[đối lưu|sự đối lưu]], với sự đối lưu xảy ra trong những vùng có gradien nhiệt độ chênh nhau lớn, độ cản trở ánh sáng cao (độ mờ đục) hoặc cả hai.

Các nhà thiên văn thỉnh thoảng chia dãy chính thành các phần trên và phần dưới, dựa trên quá trình chủ yếu mà ngôi sao tạo ra năng lượng. Các sao có khối lượng dưới 1,5 lần [[khối lượng Mặt Trời]] (hay 1,5 M<sub>[[Tập tin:Sun symbol.svg|14px]]</sub>) chủ yếu tổng hợp các hạt nhân hiđrô trong một chuỗi các phản ứng để tạo thành hạt nhân heli, hay còn gọi là [[chuỗi proton–proton]]. Lớn hơn khối lượng này, ở phần phía trên của dãy chính, quá trình tổng hợp hạt nhân chủ yếu sử dụng các [[hạt nhân]] [[nguyên tử]] [[cacbon]], [[nitơ]] và [[ôxi]] làm trung gian trong [[chu trình CNO]] để tạo ra heli từ các hạt nhân hiđrô. Sao dãy chính với khối lượng lớn hơn hai lần khối lượng Mặt Trời trao đổi năng lượng bằng quá trình đối lưu giữa những vùng lõi trong chúng, làm quấy động những hạt nhân heli mới tạo ra và duy trì tỷ lệ nhiên liệu cần thiết cho phản ứng tổng hợp hạt nhân đủ điều kiện để xảy ra. Bên dưới khối lượng này, các sao có lõi bức xạ toàn bộ năng lượng là chủ yếu và các vùng đối lưu nằm gần bề mặt ngôi sao. Với khối lượng sao giảm, tỉ lệ sao hình thành một lớp vỏ đối lưu tăng dần ổn định, trong khi những sao dãy chính có khối lượng nhỏ hơn 0,4 M<sub>[[Tập tin:Sun symbol.svg|14px]]</sub> trao đổi năng lượng giữa các lớp hoàn toàn bằng quá trình đối lưu. Khi sự đối lưu ở lõi không xảy ra, một lõi giàu heli sẽ hình thành bao quanh bên ngoài lớp hiđrô.

Nói chung, sao có khối lượng càng lớn thì thời gian nó nằm trên dãy chính càng ngắn. Sau khi nhiêu liệu hiđrô tại lõi đã cạn, ngôi sao [[tiến hóa sao|tiến hóa]] ra khỏi dãy chính trên biểu đồ HR. Sự hoạt động của ngôi sao bây giờ phụ thuộc vào khối lượng của nó, với các sao có khối lượng bên dưới 0,23 M<sub>[[Tập tin:Sun symbol.svg|14px]]</sub> trực tiếp trở thành [[sao lùn trắng]], trong khi các ngôi sao có khối lượng tới chục lần khối lượng Mặt Trời trải qua giai đoạn [[sao khổng lồ đỏ]] và ở cuối giai đoạn chúng trở thành [[sao neutron]].<ref name=romp69>{{Chú thích tạp chí 
 | author=Adams, Fred C.; Laughlin, Gregory
 | title=A Dying Universe: The Long Term Fate and Evolution of Astrophysical Objects
 | journal=Reviews of Modern Physics |date=April 1997 | volume=69 | issue=2 | pages=337–372
 | doi=10.1103/RevModPhys.69.337 | bibcode=1997RvMP...69..337A|arxiv = astro-ph/9701131 }}</ref> Những sao có khối lượng lớn hơn nữa thì sẽ kết thúc sự tiến hóa của chúng bằng [[siêu tân tinh|vụ nổ siêu tân tinh]],<ref name=science304/> hoặc suy sụp trực tiếp thành [[lỗ đen]].

== Lịch sử ==
{{Star nav}}
{{Mở rộng đoạn viết}}
== Hình thành và tiến hóa ==
{{Mở rộng đoạn viết}}
== Đặc tính ==
{{Mở rộng đoạn viết}}
== Một số thuật ngữ==
{{Mở rộng đoạn viết}}
== Các tham số ==
{{Mở rộng đoạn viết}}
== Sắp xếp ==

Bảng dưới đây cho thấy các giá trị tiêu biểu cho các ngôi sao dọc theo dãy chính. Các giá trị của [[độ sáng]] ('' L ''), [[radius]] ('' R '') và [[mass]] ('' M '') có liên quan đến Mặt trời-một ngôi sao lùn với phân loại phổ là G2 V. Các giá trị thực tế cho một ngôi sao có thể thay đổi nhiều nhất là 20-30% từ các giá trị được liệt kê bên dưới. <ref name = siess00 />

<!-- Please include a solid reference if you add additional values on this table. -->
:{| class="wikitable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="4"
|+ Bảng thông số sao của chuỗi chính <ref name = zombeck />
|- style="background:#ffc;"
!rowspan="2" | [[Phân loại sao|Phân loại <br>sao]]
! [[Bán kính]]
! Khối lượng
! Độ sáng
! <abbr title="Surface temperature">Nhiệt độ bề mặt</abbr>
!rowspan="2"|Ví dụ<ref name=simbad/>
|- style="background:#ffe;"
! R/[[Bán kính Mặt Trời|R<sub><math>{\odot}</math></sub]]
! M/{{Khối lượng Mặt Trời|link=yes}}
! L/[[Độ sáng của Mặt Trời|L<sub><math>{\odot}</math></sub>]]
! [[kelvin|K]]
|-
| [[Phân loại sao#Lớp O|O6]] || 18 || 40 || 500.000 || 38.000
|style="text-align: left;"|[[Theta1 Orionis C]]
|-
| B0 || {{0}}7,4 || 18 || {{0}}20.000 || 30.000
|style="text-align: left;"|[[Phi Orionis|Phi<sup>1</sup> Orionis]]
|-
| B5 || {{0}}3,8 || {{0}}6,5 || {{0|000,}}800 || 16.400
|style="text-align: left;"|[[Pi Andromedae|Pi Andromedae A]]
|-
| A0 || {{0}}2,5 || {{0}}3,2 || {{0|000,0}}80 || 10.800
|style="text-align: left;"|[[Alpha Coronae Borealis|Alpha Coronae Borealis A]]
|-
| A5 || {{0}}1,7 || {{0}}2,1 || {{0|000,0}}20 || {{0}}8.620
|style="text-align: left;"|[[Beta Pictoris]]
|-
| F0 || {{0}}1,3 || {{0}}1,7 || {{0|000,00}}6 || {{0}}7.240
|style="text-align: left;"|[[Gamma Virginis]]
|-
| F5 || {{0}}1,2 || {{0}}1,3 || {{0|000,00}}2,5 || {{0}}6.540
|style="text-align: left;"|[[Eta Arietis]]
|-
| G0 || {{0}}1,05 || {{0}}1,10 || {{0|000,00}}1,26 || {{0}}5.920
|style="text-align: left;"|[[Beta Comae Berenices]]
|-
| G2 || {{0}}'''1'''{{0|.00}} || {{0}}'''1'''{{0|.00}} || {{0|000,00}}'''1'''{{0|.00}} || {{0}}5.780
|style="text-align: left;"| '''[[Mặt Trời]]'''<ref name=bydef group=note>The Sun is a typical type G2V star.</ref>
|-
| G5 || {{0}}0,93 || {{0}}0,93 || {{0|000,00}}0,79 || {{0}}5.610
|style="text-align: left;"|[[Alpha Mensae]]
|-
| K0 || {{0}}0,85 || {{0}}0,78 || {{0|000,00}}0,40 || {{0}}5.240
|style="text-align: left;"|[[70 Ophiuchi|70 Ophiuchi A]]
|-
| K5 || {{0}}0,74 || {{0}}0,69 || {{0|000,00}}0,16 || {{0}}4.410
|style="text-align: left;"|[[61 Cygni|61 Cygni A]]<ref name=apj129/>
|-
| M0 || {{0}}0,63 || {{0}}0,47 || {{0|000,00}}0,063 || {{0}}3.920
|style="text-align: left;"|[[Gliese 185]]<ref name=simbad_ltt2151/>
|-
| M5 || {{0}}0,32 || {{0}}0,21 || {{0|000,00}}0,0079 || {{0}}3.120
|style="text-align: left;"|[[EZ Aquarii|EZ Aquarii A]]
|-
| M8 || {{0}}0,13 || {{0}}0,10 || {{0|000,00}}0,0008 || {{0}}2.660
|style="text-align: left;"|[[VB 10|Van Biesbroeck's star]]<ref name=recons/>
|}

== Năng lượng sao ==
{{Chính|Tổng hợp hạt nhân sao}}
{{Mở rộng đoạn viết}}
== Cấu trúc sao ==
{{Chính|Cấu trúc sao}}
== Thay đổi độ sáng ==

== Vòng đời ==
{{Mở rộng đoạn viết}}

== Xem thêm ==
* [[Sao lùn đỏ]]
* [[Sao siêu khổng lồ]]
* [[Mặt Trời]]

== Ghi chú ==
{{tham khảo|group=note}}

==Đọc thêm==

=== Tổng quan ===
Kippenhahn, Rudolf, ''100 Billion Suns'', Basic Books, New York, 1983.

=== Chuyên khảo ===
xxxxnhỏ|286x286px|Danh sách các sao dãy chính]]
# Arnett, David, ''Supernovae and Nucleosynthesis'', [[Princeton University]] Press, [[Princeton University|Princeton]], 1996.
# Bahcall, John N., ''Neutrino Astrophysics'', [[Cambridge University]] Press, [[Cambridge]], 1989.
# Bahcall, John N., Pinsonneault, M.H., and Basu, Sarbani, ''"Solar Models: Current Epoch and Time Dependengces, Neutrinos, and Helioseismological Properties,"'' The Astrophysical Journal, 555, 990, 2001.
# Barnes, C. A., Clayton, D. D., and Schramm, D. N.(eds.), ''Essays in Nuclear Astrophysics'', [[Cambridge University]] Press, [[Cambridge]], 1982.
# Bowers, Richard L., and Deeming, Terry, ''Astrophysics I: Stars'', Jones and Bartlett, Publishers, Boston, 1984.
# Chabrier, Gilles, and Baraffe, Isabelle, ''"Theory of Low-Mass Stars and Substellar Objects," Annual Review of Astronomy and Astrophysics'', 38, 337, 2000.
# Chandrasekhar, S., ''An Introduction to the study of stellar Structure'', Dover Publications, Inc., [[New York]], 1967.
# Clayton, Donald D., ''Principles of Stellar Evolution and Nucleosynthesis'', [[University of Chicago]] Press, [[Chicago]], 1983.
# Cox, J. P., and Giuli, R. T., ''Principles of Stellar Structure'', Gordon and Breach, [[New York]], 1968.
# Fowler, William., Caughlan, Georgeanne R., and Zimmerman, Barbara A., ''"Thermonuclear Reaction Rates, I," Annual Review of Astronomy and Astrophysics'', 5, 525, 1967.
# Fowler, William A., Caughlan, Georgeanne R., and Zimmerman, Barbara A., ''"Thermonuclear Reaction Rates, II, " Annual Review of Astronomy and Astrophysics'', 13, 69, 1975.
# Hansen, Carl J., Kawaler, Steven D., and Trimble, ''Virginia Stellar Interiors: Physical Principles, Structure, and Evolution, Second Edition'', Springer-Verlag, [[New York]], 2004.
# Harris, Michael J., Fowler, William A., Caughlan, Georgeanne R., and Zimmerman, Barbara A., ''"Thermonuclear Reaction Rates, III," Annual Review of Astronomy and Astrophysics'', 21, 165, 1983.
# Iben, Icko, Jr, ''"Stellar Evolution Within and Off the Main Sequence," Annual Review of Astronomy and Astrophysics'', 5, 571, 1967.
# Iglesias, Carlos A, and Rogers, Forrest J., ''"Updated Opal Opacities," The Astrophysical Journal'', 464, 943, 1996.
# Kippenhahn, Rudolf, and Weigert, Alfred, ''Stellar Structure and Evolution'', Springer-Verlag, Berlin, 1990.
# Liebert, James, and Probst, Ronald G., ''"Very Low Mass Stars," Annual Review of Astronomy and Astrophysics'', 25, 437, 1987.
# Padmanabhan, T., ''Theoretical Astrophysics'', [[Cambridge University]] Press, [[Cambridge]], 2002.
# Prialnik, Dina, ''An Introduction to the Theory of Stellar Structure and Evolution'', [[Cambridge University]] Press, [[Cambridge]], 2000.
# Novotny, Eva, ''Introduction to Stellar Atmospheres and Interior'', [[Oxford University]] Press, [[New York]], 1973.
Shore, Steven N., ''The Tapestry of Modern Astrophysics'', John Wiley AND Sons, Hoboken, 2003.<ref name=CandO/>

==Tham khảo==
{{tham khảo|2|refs=

<ref name=smith91>{{chú thích web | url=http://cass.ucsd.edu/public/tutorial/HR.html | title=The Hertzsprung-Russell Diagram | author=Harding E. Smith | date = ngày 21 tháng 4 năm 1999 | work=Gene Smith's Astronomy Tutorial | publisher=Center for Astrophysics & Space Sciences, University of California, San Diego | access-date = ngày 29 tháng 10 năm 2009}}</ref>

<ref name=powell06>{{chú thích web | url=http://www.atlasoftheuniverse.com/hr.html | title=The Hertzsprung Russell Diagram | author=Richard Powell | date=2006 | work=An Atlas of the Universe | access-date = ngày 29 tháng 10 năm 2009}}</ref>

<ref name=science304>{{chú thích tạp chí | last=Gilmore | first=Gerry | title=The Short Spectacular Life of a Superstar | journal=Science | date=2004 | volume=304 | issue=5697 | pages=1915–1916 | url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/sci;304/5679/1915 | access-date = ngày 1 tháng 5 năm 2007 | doi=10.1126/science.1100370 | pmid=15218132 }}</ref>

<ref name=siess00>{{chú thích web | last=Siess | first=Lionel | date=2000 | url=http://www.astro.ulb.ac.be/~siess/WWWTools/Isochrones | title=Computation of Isochrones | publisher=Institut d'Astronomie et d'Astrophysique, Université libre de Bruxelles | access-date = ngày 6 tháng 12 năm 2007}}—Compare, for example, the model isochrones generated for a ZAMS of 1.1 solar masses. This is listed in the table as 1.26 times the [[solar luminosity]]. At metallicity Z=0.01 the luminosity is 1.34 times solar luminosity. At metallicity Z=0.04 the luminosity is 0.89 times the solar luminosity.</ref>

<ref name=zombeck>{{chú thích sách | first=Martin V. | last=Zombeck | date=1990 | title=Handbook of Space Astronomy and Astrophysics | publisher=Cambridge University Press | edition=2nd | url=http://ads.harvard.edu/books/hsaa/toc.html | access-date = ngày 6 tháng 12 năm 2007 | isbn=0-521-34787-4 }}</ref>

<ref name=simbad>{{chú thích web | url=http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/ | title=SIMBAD Astronomical Database | publisher=Centre de Données astronomiques de Strasbourg | access-date = ngày 21 tháng 11 năm 2008}}</ref>

<ref name=apj129>{{chú thích tạp chí | author=Luck, R. Earle; Heiter, Ulrike | title=Stars within 15 Parsecs: Abundances for a Northern Sample | journal=The Astronomical Journal | date=2005 | volume=129 | issue=2 | pages=1063–1083 | bibcode=2005AJ....129.1063L | doi=10.1086/427250 }}</ref>

<ref name=recons>{{chú thích web | author=Staff | date = ngày 1 tháng 1 năm 2008 | url=http://www.chara.gsu.edu/RECONS/TOP100.posted.htm | title=List of the Nearest Hundred Nearest Star Systems | publisher=Research Consortium on Nearby Stars | access-date = ngày 12 tháng 8 năm 2008}}</ref>

<ref name=longair06>{{chú thích sách | first=Malcolm S. | last=Longair | date=2006 | title=The Cosmic Century: A History of Astrophysics and Cosmology | url=https://archive.org/details/cosmiccenturyhis0000long | pages=[https://archive.org/details/cosmiccenturyhis0000long/page/25 25]–26 | publisher=Cambridge University Press | isbn=0-521-47436-1 }}</ref>

<ref name=brown>{{chú thích sách | editor1-first=Laurie M. | editor1-last=Brown | editor2-first=Abraham | editor2-last=Pais | editor2-link=Abraham Pais | editor3-first=A. B. | editor3-last=Pippard | editor3-link=A. B. Pippard | page=1696 | date=1995 | title=Twentieth Century Physics | url=https://archive.org/details/twentiethcentury0002unse | publisher=[[Institute of Physics]], [[American Institute of Physics]] | location=[[Bristol]]; New York | isbn=0-7503-0310-7 |oclc=33102501 }}</ref>

<ref name=obs36>{{chú thích tạp chí | last=Russell | first=H. N. | title="Giant" and "dwarf" stars | journal=The Observatory | date=1913 | volume=36 | pages=324–329 | bibcode=1913Obs....36..324R }}</ref>

<ref name=zfa7>{{chú thích tạp chí | last=Strömgren | first=Bengt | title=On the Interpretation of the Hertzsprung-Russell-Diagram | journal=Zeitschrift für Astrophysik | date=1933 | volume=7 | pages=222–248 | bibcode=1933ZA......7..222S }}</ref>

<ref name=schatzman33>{{chú thích sách | first=Evry L. | last=Schatzman | date=1993 |author2=Praderie, Francoise | title=The Stars | url=https://archive.org/details/stars0000scha | pages=[https://archive.org/details/stars0000scha/page/96 96]–97 | publisher=Springer | isbn=3-540-54196-9 }}</ref>

<ref name=keenan_morgan43>{{chú thích sách | first=W. W. | last=Morgan |author2=Keenan, P. C. |author3=Kellman, E. | date=1943 | title=An atlas of stellar spectra, with an outline of spectral classification | publisher=The University of Chicago press | location=Chicago, Illinois | url=http://nedwww.ipac.caltech.edu/level5/ASS_Atlas/MK_contents.html | access-date = ngày 12 tháng 8 năm 2008}}</ref>

<ref name=tnc>{{chú thích sách | first=Albrecht | last=Unsöld | date=1969 | title=The New Cosmos | page=268 | publisher=Springer-Verlag New York Inc | isbn=0-387-90886-2 }}</ref>

<ref name=asr34_1>{{chú thích tạp chí | last=Gloeckler | first=George |author2=Geiss, Johannes | title=Composition of the local interstellar medium as diagnosed with pickup ions | url=https://archive.org/details/sim_advances-in-space-research_2004-07_34_1/page/53 | journal=Advances in Space Research | date=2004 | volume=34 | issue=1 | pages=53–60 | bibcode=2004AdSpR..34...53G | doi=10.1016/j.asr.2003.02.054 }}</ref>

<ref name=science295_5552>{{chú thích tạp chí | last=Kroupa | first=Pavel | title=The Initial Mass Function of Stars: Evidence for Uniformity in Variable Systems | journal=Science | date = ngày 4 tháng 1 năm 2002 | volume=295 | issue=5552 | pages=82–91 | url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/295/5552/82 | access-date = ngày 8 tháng 12 năm 2008 | pmid=11778039 | doi=10.1126/science.1067524 |arxiv = astro-ph/0201098 |bibcode = 2002Sci...295...82K }}</ref>

<ref name=autogenerated1>{{chú thích tạp chí | last=Kroupa | first=Pavel | title=The Initial Mass Function of Stars: Evidence for Uniformity in Variable Systems | journal=Science | date = ngày 4 tháng 1 năm 2002 | volume=295 | issue=5552 | pages=82–91 | url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/295/5552/82 | access-date = ngày 21 tháng 11 năm 2008 | doi=10.1126/science.1067524 | pmid=11778039 |arxiv = astro-ph/0201098 |bibcode = 2002Sci...295...82K }}</ref>

<ref name=science293_5538>{{chú thích tạp chí | last=Schilling | first=Govert | title=New Model Shows Sun Was a Hot Young Star | journal=Science | date=2001 | volume=293 | issue=5538 | pages=2188–2189 | url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/293/5538/2188 | access-date = ngày 4 tháng 2 năm 2007 | doi=10.1126/science.293.5538.2188 | pmid=11567116 }}</ref>

<ref name=zams_sao>{{chú thích web | url=http://astronomy.swin.edu.au/cms/astro/cosmos/Z/Zero+Age+Main+Sequence | title=Zero Age Main Sequence | work=The SAO Encyclopedia of Astronomy | publisher=Swinburne University | access-date = ngày 9 tháng 12 năm 2007}}</ref>

<ref name=mss_atoe>{{chú thích web | url=http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/stellarevolution_mainsequence.html | title=Main Sequence Stars | publisher=Australia Telescope Outreach and Education | access-date =ngày 4 tháng 12 năm 2007 | archive-date = ngày 29 tháng 12 năm 2013 | archive-url=https://web.archive.org/web/20131229222452/http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/stellarevolution_mainsequence.html | url-status=dead }}</ref>

<ref name=moore06>{{chú thích sách | first=Patrick | last=Moore | authorlink=Patrick Moore | date=2006 | title=The Amateur Astronomer | publisher=Springer | isbn=1-85233-878-4 }}</ref>

<ref name=wd_sao>{{chú thích web | url=http://astronomy.swin.edu.au/cosmos/W/White+Dwarf | title=White Dwarf | work=COSMOS—The SAO Encyclopedia of Astronomy | publisher=Swinburne University | access-date = ngày 4 tháng 12 năm 2007}}</ref>

<ref name=ohrd>{{chú thích web | url=http://astro.unl.edu/naap/hr/hr_background3.html | title=Origin of the Hertzsprung-Russell Diagram | publisher=University of Nebraska | access-date = ngày 6 tháng 12 năm 2007}}</ref>

<ref name=brainerd>{{chú thích web | last=Brainerd | first=Jerome James | date = ngày 16 tháng 2 năm 2005 | url=http://www.astrophysicsspectator.com/topics/stars/MainSequence.html | title=Main-Sequence Stars | publisher=The Astrophysics Spectator | access-date = ngày 4 tháng 12 năm 2007}}</ref>

<ref name=hannu>{{chú thích sách | first=Hannu | last=Karttunen | date=2003 | title=Fundamental Astronomy | url=https://archive.org/details/fundamentalastro0000unse_e1p9 | publisher=Springer | isbn=3-540-00179-4 }}</ref>

<ref name=clayton83>{{chú thích sách | first=Donald D. | last=Clayton | date=1983 | title=Principles of Stellar Evolution and Nucleosynthesis | url=https://archive.org/details/principlesofstel0000clay | publisher=University of Chicago Press | isbn=0-226-10953-4 }}</ref>

<ref name=apj555>{{chú thích tạp chí | author=Bahcall, John N.; Pinsonneault, M. H.; Basu, Sarbani | title=Solar Models: Current Epoch and Time Dependences, Neutrinos, and Helioseismological Properties | journal=The Astrophysical Journal | date = ngày 10 tháng 7 năm 2001 | volume=555 | issue=2 | pages=990–1012 | bibcode=2003PhRvL..90m1301B | doi=10.1086/321493 |arxiv = astro-ph/0212331 }}</ref>

<ref name=maurizio05>{{chú thích sách | first=Maurizio | last=Salaris |author2=Cassisi, Santi | date=2005 | title=Evolution of Stars and Stellar Populations | url=https://archive.org/details/evolutionstarsst00sala_539 | page=[https://archive.org/details/evolutionstarsst00sala_539/page/n141 128] | publisher=John Wiley and Sons | isbn=0-470-09220-3 }}</ref>

<ref name=apj620_1>{{chú thích tạp chí | last=Oey | first=M. S. |author2=Clarke, C. J. | title=Statistical Confirmation of a Stellar Upper Mass Limit | journal=The Astrophysical Journal | date=2005 | volume=620 | issue=1 | pages=L43–L46 | bibcode=2005ApJ...620L..43O | doi=10.1086/428396 |arxiv = astro-ph/0501135 }}</ref>

<ref name=apj162>{{chú thích tạp chí | last=Ziebarth | first=Kenneth | title=On the Upper Mass Limit for Main-Sequence Stars | url=https://archive.org/details/sim_astrophysical-journal_1970-12_162_3/page/947 | journal=Astrophysical Journal | date=1970 | volume=162 | pages=947–962 | bibcode=1970ApJ...162..947Z | doi=10.1086/150726 }}</ref>

<ref name=apj406_1>{{chú thích tạp chí | author=Burrows, A.; Hubbard, W. B.; Saumon, D.; Lunine, J. I. | title=An expanded set of brown dwarf and very low mass star models | journal=Astrophysical Journal, Part 1 |date=March 1993 | volume=406 | issue=1 | pages=158–171 | doi=10.1086/172427 | bibcode=1993ApJ...406..158B}}</ref>

<ref name=aller91>{{chú thích sách | first=Lawrence H. | last=Aller | date=1991 | title=Atoms, Stars, and Nebulae | url=https://archive.org/details/atomsstarsnebula0000alle_3rded | publisher=Cambridge University Press | isbn=0-521-31040-7 }}</ref>

<ref name=aaa102_1>{{chú thích tạp chí | author=Bressan, A. G.; Chiosi, C.; Bertelli, G. | title=Mass loss and overshooting in massive stars | journal=Astronomy and Astrophysics | date=1981 | volume=102 | issue=1 | pages=25–30 | bibcode=1981A&A...102...25B }}</ref>

<ref name=lockner06>{{chú thích web | last=Lochner | first=Jim |author2=Gibb, Meredith |author3=Newman, Phil | date = ngày 6 tháng 9 năm 2006 | url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/stars.html | title=Stars | publisher=NASA | access-date = ngày 5 tháng 12 năm 2007}}</ref>

<ref name=sp74>{{chú thích tạp chí | last=Gough | first=D. O. | title=Solar interior structure and luminosity variations | journal=Solar Physics | date=1981 | volume=74 | issue=1 | pages=21–34 | bibcode=1981SoPh...74...21G | doi=10.1007/BF00151270 }}</ref>

<ref name=padmanabhan01>{{chú thích sách | first=Thanu | last=Padmanabhan | date=2001 | title=Theoretical Astrophysics | publisher=Cambridge University Press | isbn=0-521-56241-4 }}</ref>

<ref name=apj128_3>{{chú thích tạp chí | last=Wright | first=J. T. | title=Do We Know of Any Maunder Minimum Stars? | journal=The Astronomical Journal | date=2004 | volume=128 | issue=3 | pages=1273–1278 | url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?arXiv:astro-ph/0406338 | access-date = ngày 6 tháng 12 năm 2007 | doi=10.1086/423221 | bibcode=2004AJ....128.1273W|arxiv = astro-ph/0406338 }}</ref>

<ref name=tayler94>{{chú thích sách | first=Roger John | last=Tayler | date=1994 | title=The Stars: Their Structure and Evolution | url=https://archive.org/details/starstheirstruct0000tayl_q0z3 | publisher=Cambridge University Press | isbn=0-521-45885-4 }}</ref>

<ref name=mnras113>{{chú thích tạp chí | last=Sweet |author2=Roy, A. E. | first=I. P. A. | title=The structure of rotating stars | url=https://archive.org/details/sim_monthly-notices-of-the-royal-astronomical-society_1953_113_6/page/701 | journal=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]] | date=1953 | volume=113 | pages=701–715 | bibcode=1953MNRAS.113..701S | doi=10.1093/mnras/113.6.701}}</ref>

<ref name=cwcs13>{{cite conference | last=Burgasser | first=Adam J. |author2=Kirkpatrick, J. Davy |author3=Lepine, Sebastien | title=Spitzer Studies of Ultracool Subdwarfs: Metal-poor Late-type M, L and T Dwarfs | work=Proceedings of the 13th Cambridge Workshop on Cool Stars, Stellar Systems and the Sun | pages=237 | publisher=Dordrecht, D. Reidel Publishing Co | date=July 5–9, 2004 | location=Hamburg, Germany | url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?arXiv:astro-ph/0409178 | access-date = ngày 6 tháng 12 năm 2007}}</ref>

<ref name=green04>{{chú thích sách | first=S. F. | last=Green |author2=Jones, Mark Henry |author3=Burnell, S. Jocelyn | date=2004 | title=An Introduction to the Sun and Stars | publisher=Cambridge University Press | isbn=0-521-54622-2 }}</ref>

<ref name=rit_ms>{{chú thích web | last=Richmond | first=Michael W. | date = ngày 10 tháng 11 năm 2004 | url=http://spiff.rit.edu/classes/phys230/lectures/star_age/star_age.html | title=Stellar evolution on the main sequence | publisher=Rochester Institute of Technology | access-date = ngày 3 tháng 12 năm 2007}}</ref>

<ref name="prialnik00">{{chú thích sách | first=Dina | last=Prialnik | date=2000 | title=An Introduction to the Theory of Stellar Structure and Evolution | publisher=Cambridge University Press | isbn=0-521-65937-X }}</ref>

<ref name=mnras386_1>{{chú thích tạp chí | author=Schröder, K.-P.; Connon Smith, Robert | title=Distant future of the Sun and Earth revisited | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |date=May 2008 | volume=386 | issue=1 | pages=155–163 | bibcode=2008MNRAS.386..155S | doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x |arxiv = 0801.4031 }}</ref>

<ref name=arnett96>{{chú thích sách | first=David | last=Arnett | date=1996 | title=Supernovae and Nucleosynthesis: An Investigation of the History of Matter, from the Big Bang to the Present | url=https://archive.org/details/supernovaenucleo0000arne | publisher=Princeton University Press | isbn=0-691-01147-8 }}—Hydrogen fusion produces 8×10<sup>18</sup>&nbsp;[[erg]]/[[gram|g]] while helium fusion produces 8×10<sup>17</sup>&nbsp;erg/g.</ref>

<ref name=lecchini07>For a detailed historical reconstruction of the theoretical derivation of this relationship by Eddington in 1924, see: {{chú thích sách | first=Stefano | last=Lecchini | date=2007 | title=How Dwarfs Became Giants. The Discovery of the Mass-Luminosity Relation | url=http://www.amazon.de/Dwarfs-Giants-Discovery-Mass-Luminosity-Relation/dp/3952288268 | publisher=Bern Studies in the History and Philosophy of Science | isbn=3-9522882-6-8}}</ref>

<ref name=rolfs_rodney88>{{chú thích sách | first=Claus E. | last=Rolfs |author2=Rodney, William S. | date=1988 | title=Cauldrons in the Cosmos: Nuclear Astrophysics | url=https://archive.org/details/cauldronsincosmo0000rolf | page=[https://archive.org/details/cauldronsincosmo0000rolf/page/46 46] | publisher=University of Chicago Press | isbn=0-226-72457-3 }}</ref>

<ref name=simbad_ltt2151>{{chú thích web | url=http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-basic?Ident=Gliese | title=LTT 2151 – High proper-motion Star | publisher=Centre de Données astronomiques de Strasbourg | access-date = ngày 12 tháng 8 năm 2008}}</ref>

<ref name=CandO>{{chú thích sách | title=An Introduction to Modern Astrophysics | author=Bradley W. Carroll and Dale A. Ostlie | date=2007 | publisher=Person Education Addison-Wesley San Francisco | isbn=0-80530402-9 }}</ref>

}}

==Liên kết ngoài==
* {{chú thích web
 | last=Charity
 | first=Mitchell
 | date = ngày 4 tháng 6 năm 2001 | url=http://www.vendian.org/mncharity/dir3/starcolor/
 | title=What color are the stars?
 | publisher=Vendian Systems
 | access-date = ngày 26 tháng 11 năm 2008}}

{{sao}}

{{DEFAULTSORT:dãy chính}}
[[Thể loại:Phân loại Hertzsprung–Russell]]
[[Thể loại:Sao dãy chính|*]]
[[Thể loại:Phân loại sao]]
[[Thể loại:Tiến hóa sao]]
[[Thể loại:Phân loại Hertzsprung-Russell]]
[[Thể loại:Loại sao]]