Xem mã nguồn của Góc giờ

Trong [[thiên văn học]] và điều hướng thiên thể, '''góc giờ''' là một trong những tọa độ được sử dụng trong [[hệ tọa độ xích đạo]] để đưa ra hướng của một điểm trên [[thiên cầu]]. Góc giờ của một điểm là góc giữa hai mặt phẳng: một mặt phẳng chứa [[Độ nghiêng trục quay|trục Trái Đất]] và [[thiên đỉnh]] (mặt phẳng kinh tuyến) và mặt kia chứa trục Trái Đất và điểm đã cho ([[vòng giờ]] đi qua điểm). 
[[Tập tin:HourAngle_Observer_en.png|phải|nhỏ|300x300px| Góc giờ được chỉ định bởi một mũi tên màu cam trên mặt phẳng [[Xích đạo thiên cầu|xích đạo thiên thể]]. Mũi tên kết thúc tại vòng tròn giờ của một chấm màu cam biểu thị vị trí biểu kiến của một [[Thiên thể|vật thể thiên văn]] trên [[thiên cầu]].]]
Góc có thể được biểu thị là phía đông âm của mặt phẳng kinh tuyến và phía tây dương của mặt phẳng kinh tuyến hoặc theo chiều dương từ 0° đến 360°. Góc có thể được đo bằng độ hoặc theo thời gian (giờ), với chính xác 24<sup>h</sup> = 360°.

Trong [[thiên văn học]], góc giờ được định nghĩa là [[Góc|khoảng cách góc]] trên [[thiên cầu]] đo theo hướng tây dọc theo [[Xích đạo thiên cầu|đường xích đạo thiên thể]] từ [[Kinh tuyến (thiên văn học)|kinh tuyến]] đến vòng tròn giờ đi qua một điểm.<ref>
{{Chú thích sách|title=Explanatory Supplement to the Astronomical Almanac|url=https://archive.org/details/explanatorysuppl0003unse|last=U.S. Naval Observatory Nautical Almanac Office|date=1992|publisher=University Science Books|isbn=0-935702-68-7|editor-last=P. Kenneth Seidelmann|location=[[Mill Valley, California|Mill Valley, CA]]|page=[https://archive.org/details/explanatorysuppl0003unse/page/n760 729]}}</ref> Nó có thể được cung cấp theo độ, thời gian hoặc xoay tùy thuộc vào sự ứng dụng.

Trong điều hướng thiên thể, quy ước là đo theo hướng tây từ kinh tuyến gốc (góc giờ Greenwich, GHA), từ kinh tuyến địa phương (góc giờ địa phương, LHA) hoặc từ [[Xuân phân (tọa độ thiên văn)|điểm đầu tiên của sao Bạch Dương]] (góc giờ thiên văn, SHA).

Góc giờ được ghép với [[xích vĩ]] để xác định đầy đủ vị trí của một điểm trên [[Thiên cầu|mặt cầu thiên thể]] trong [[hệ tọa độ xích đạo]].<ref>''Explanatory Supplement'' (1992), p. 724.</ref>

== Mối quan hệ với xích kinh ==
[[Tập tin:Hour_angle_still1.png|phải|nhỏ|300x300px| Nhìn từ phía trên cực bắc của [[Trái Đất]], góc giờ địa phương (LHA) của một ngôi sao đối với người quan sát gần New York (chấm đỏ). Cũng được mô tả là [[xích kinh]] (right ascension) của ngôi sao và góc giờ Greenwich (GHA), thời gian thiên văn trung bình địa phương (LMST) và thời gian thiên văn trung bình Greenwich (GMST). Ký hiệu xác định hướng [[Điểm phân|Điểm xuân phân]].<br />Giả sử trong ví dụ này, ngày trong năm là tháng ba nên mặt trời sẽ nằm theo hướng mũi tên màu xám, thì ngôi sao này sẽ mọc vào khoảng nửa đêm. Khi địa điểm của người quan sát tại New York quay tới vị trí của ngôi sao (mũi tên màu xanh lá cây), bình minh sẽ  xuất hiện và độ sáng của bầu trời sẽ làm giảm tầm nhìn của ngôi sao khoảng sáu giờ trước khi nó lặn xuống đường chân trời phía tây. Xích kinh của ngôi sao là khoảng 18<sup>h</sup>]]
Góc giờ địa phương (LHA) của một vật thể trên bầu trời của người quan sát là

: <math>\text{LHA}_{\text{object}} = {\text{LST}} - \alpha_{\text{object}}</math> (Nếu kết quả là âm, thì cộng thêm 360 độ. Nếu kết quả lớn hơn 360, thì trừ 360 độ.)

: hoặc là

: <math>\text{LHA}_{\text{object}} = {\text{GST}} + \lambda_{\text{observer}} - \alpha_{\text{object}}</math>

Trong đó LHA<sub>object</sub> là góc giờ địa phương của thiên thể, LST là thời gian thiên văn địa phương, <math>\alpha_{\text{object}}</math> là [[xích kinh]] của thiên thể, GST là thời gian thiên văn Greenwich và <math>\lambda_{\text{observer}}</math> là [[kinh độ]] của người quan sát (phía đông dương từ [[kinh tuyến gốc]]).<ref>
{{chú thích sách 
 | last = Meeus
 | first = Jean
 | title = Astronomical Algorithms
 | url = https://archive.org/details/astronomicalalgo00meeu_597
 | publisher = Willmann-Bell, Inc., Richmond, VA
 | date = 1991
 |page=[https://archive.org/details/astronomicalalgo00meeu_597/page/n88 88]
 |ISBN=0-943396-35-2 }}</ref> Những góc này có thể được đo theo thời gian (24 giờ đến một vòng tròn) hoặc theo độ (360 độ đến một vòng tròn) &#x2014; một hoặc khác, không phải cả hai.

Góc giờ âm cho biết thời gian cho đến khi [[Đỉnh điểm (thiên văn học)|quá cảnh]] tiếp theo trên kinh tuyến; góc giờ bằng 0 có nghĩa là thiên thể đó đang nằm trên kinh tuyến.

== Góc giờ Mặt Trời ==
Quan sát Mặt Trời từ Trái Đất, '''góc giờ Mặt Trời''' là thời gian, được biểu thị bằng số đo góc, thường là độ, từ [[Trưa Mặt trời|buổi trưa Mặt Trời]]. Vào buổi trưa Mặt Trời, góc giờ là 0,000 độ, với thời gian trước buổi trưa mặt trời biểu thị là độ âm và giờ địa phương sau buổi trưa mặt trời biểu thị là độ dương. Ví dụ, vào lúc 10:30 sáng giờ địa phương, góc giờ là -22,5° (15° mỗi giờ × 1,5 giờ trước buổi trưa).<ref>{{Chú thích sách|title=Environmentally Conscious Alternative Energy Production|last=Kreider|first=J. F.|year=2007|isbn=9780470209738|pages=13–92|chapter=Solar Energy Applications|doi=10.1002/9780470209738.ch2|pmc=|pmid=}}</ref>

[[Hàm lượng giác|Cosin]] của góc giờ (cos(''h'')) được sử dụng để tính [[góc thiên đỉnh mặt trời]]. Vào buổi trưa Mặt Trời, ''h'' = 0,000 nên cos(''h'') = 1, và trước và sau trưa Mặt Trời, số hạng cos(±&nbsp;''h'') = cùng một giá trị cho buổi sáng (góc giờ âm) hoặc buổi chiều (góc giờ dương), tức là Mặt Trời ở cùng [[Góc cao|độ cao]] trên bầu trời vào lúc 11:00 sáng và 1:00 chiều theo [[thời gian Mặt Trời]], v.v.<ref>{{Chú thích sách|title=Remote Sensing|last=Schowengerdt|first=R. A.|year=2007|isbn=9780123694072|pages=45–88|chapter=Optical radiation models|doi=10.1016/B978-012369407-2/50005-X|pmc=|pmid=}}</ref>

== Góc giờ thiên văn ==
Góc giờ thiên văn (SHA) của một vật thể trên thiên cầu là khoảng cách góc của nó về phía tây của [[Xuân phân (tọa độ thiên văn)|điểm xuân phân]] thường được đo bằng độ.

Một định nghĩa khác là SHA của một thiên thể là vòng cung của điểm phân hoặc góc ở cực thiên thể nằm giữa kinh tuyến thiên thể của điểm xuân phân và xuyên qua vật thể, được đo về phía tây từ điểm phân.

SHA của một ngôi sao thay đổi chậm và SHA của một hành tinh không thay đổi quá nhanh, vì vậy SHA là một cách thuận tiện để liệt kê các vị trí của chúng trong một niên giám. SHA thường được sử dụng trong điều hướng thiên thể và thiên văn điều hướng.

== Xem thêm ==

* Vị trí đồng hồ

== Ghi chú và tham khảo ==
{{Tham khảo}}

[[Thể loại:Thiên văn mặt cầu]]
[[Thể loại:Hệ tọa độ thiên văn]]
[[Thể loại:Hệ tọa độ]]