Xem mã nguồn của Gliese 581

{{Sky|15|19|26|-|07|43|20|20.3}}
{{Starbox begin}}
{{Starbox image
|image={{Location map|100x100|AlternativeMap=Libra_constellation_map.svg
|alt=Gliese 581 is located in the constellation Libra
|caption=Vị trí của Gliese 581 trong [[chòm sao Thiên Bình]]|border=infobox|mark=Red_pog.png|width=280|float=center
|label=Gliese 581
|position=left
|lat=83
|long=44.2
}}|caption=
}}
{{Starbox observe
| epoch                = J2000.0
| constell             = [[Thiên Bình (chòm sao)|Thiên Bình]]<ref name="NASA">{{cite web|last1=Smith|first1=Yvette|title=NASA and NSF-Funded Research Finds First Potentially Habitable Exoplanet|url=http://www.nasa.gov/topics/universe/features/gliese_581_feature.html|website=nasa.gov|publisher=NASA|access-date=9 June 2016|archive-date=2013-03-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20130310091735/http://www.nasa.gov/topics/universe/features/gliese_581_feature.html|url-status=dead}}</ref>
| ra                   = {{RA|15|19|26.82694}}<ref name="GaiaDR3"/>
| dec                  = {{DEC|−07|43|20.1895}}<ref name="GaiaDR3"/>
| appmag_v             = 10.56&nbsp;to&nbsp;10.58{{refn|group=note|Gliese 581 is classified as a [[BY Draconis variable]] in the [[General Catalogue of Variable Stars]].<ref>{{cite journal |last=Lopez-Morales |first=M. |display-authors=etal |date=2006 |title=Limits to Transits of the Neptune-mass planet orbiting Gl 581 |journal=[[Publications of the Astronomical Society of the Pacific]] |volume=118 |pages=1506–1509 |doi=10.1086/508904 |quote=V* HO Lib ... BY Draconis |arxiv=astro-ph/0609255 |bibcode=2006PASP..118.1506L |issue=849|s2cid=15156619 }} (page 2 of pre-print submitted 9 September 2006)</ref> This catalog gives a maximum magnitude of 10.56 and minimum of magnitude 10.58 for a relatively low 20 mmag (0.020 magnitudes) variability.<ref>{{cite web |publisher=[[Sternberg Astronomical Institute]] |title=General Catalogue of Variable Stars Query results |url=http://www.sai.msu.su/groups/cluster/gcvs/cgi-bin/search.cgi?search=HO+Lib |access-date=27 April 2009}}</ref> For full data see [http://www.sai.msu.su/groups/cluster/gcvs/gcvs/iii/html/ data description] and {{cite web |publisher=Sternberg Astronomical Institute |url=http://www.sai.msu.su/groups/cluster/gcvs/gcvs/iii/iii.dat |title=The combined table of GCVS Vols I-III and NL 67-78 with improved coordinates, General Catalogue of Variable Stars |access-date=27 April 2009 |archive-date=20 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170620004609/http://www.sai.msu.su/groups/cluster/gcvs/gcvs/iii/iii.dat |url-status=dead }} }}
}}
{{Starbox character
| type = [[Dãy chính]]
| class                = M3V<ref name="bonfils">{{Cite journal |doi=10.1051/0004-6361:200500193 |title=The HARPS search for southern extra-solar planets VI: A Neptune-mass planet around the nearby M dwarf Gl 581 |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=443 |issue=3 |pages=L15–L18 |year=2005 |last1=Bonfils |first1=Xavier |last2=Forveille |first2=Thierry |last3=Delfosse |first3=Xavier |last4=Udry |first4=Stéphane |last5=Mayor |first5=Michel |last6=Perrier |first6=Christian |last7=Bouchy |first7=François |last8=Pepe |first8=Francesco |last9=Queloz |first9=Didier |last10=Bertaux |first10=Jean-Loup |bibcode=2005A&A...443L..15B |arxiv=astro-ph/0509211 |s2cid=59569803 }}</ref>
| b-v                  = 1.61<ref name="sb0">{{ cite simbad | title=GJ 581 | access-date=21 August 2008 }}</ref>
| variable             = [[BY Draconis variable|BY Dra]]<ref name=gcvs>{{cite journal|bibcode=2009yCat....102025S|title=VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007–2013)|journal=VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S|volume=1|display-authors=etal|last1=Samus|first1=N. N.|last2=Durlevich|first2=O. V.|year=2009}}</ref>{{refn|group=note|In 1994 Edward Weis concluded that Gliese 581, like half the 43 dwarf M stars he studied over a multi-year period, showed long term variability (and page 1137, Fig 1 shows Gliese 581 had magnitude 10.58 in 1982 and between 10.57 and 10.56 from 1985 to 1990).<ref>{{cite journal |last=Weis |first=E. W. |date=1994 |title=Long term variability in dwarf M stars |journal=[[The Astronomical Journal]] |volume=107 |issue=3 |pages=1138 |bibcode=1994AJ....107.1135W |doi=10.1086/116925 }}</ref> Bonfils noted in 2005 that Gliese 581 "has been classified as a variable star (HO Lib), but its variability (Weis 1994) is only marginally significant. If real it would be on a time scale of several years, with short term variability being at most ~0.006 mag."<ref>[[#bonfils|Bonfils]] page L15</ref> Measurements by [[Microvariability and Oscillations of STars telescope|MOST]] showed short term variability of about 5 mmag (half a percent) over a period of a few weeks.<ref>{{cite web |last= Matthews |first=J. M. |display-authors=etal |date=2007 |title=MOST Exoplanet System Photometry |url=http://nexsci.caltech.edu/workshop/2007/Matthews.pdf |pages=80 |access-date=27 April 2009 }}</ref>}}
}}
{{Starbox astrometry
| radial_v             = {{val|−9.75|0.16}}<ref name="GaiaDR3"/>
| prop_mo_ra           = {{val|−1221.278|0.037}}
| prop_mo_dec          = {{val|−97.229|0.027}}
| pm_footnote          = <ref name="GaiaDR3"/>
| parallax             = 158.7183
| p_error              = 0.0301
| parallax_footnote    = <ref name="GaiaDR3"/>
| absmag_v             = 11.6<ref>From apparent magnitude and parallax.</ref>
}}
{{Starbox detail
| mass                 = {{val|0.307|0.007}}<ref name="Pineda2021"/>
| radius               = {{val|0.310|0.008}}<ref name="Pineda2021"/>
| luminosity_bolometric= 0.01192{{±|0.00010}}<ref name="Pineda2021"/>
| luminosity_visual    = 0.002<ref group="note" name="luminosity_visual" />
| temperature          = {{val|3,424|43|42}}<ref name="Pineda2021"/>
| gravity              = {{val|4.92|0.10}}<ref name="apj653" />
| metal_fe             = −0.33 ± 0.12<ref name="apj653" />
| age_gyr              = {{val|8|3|1}}<ref name="epe">{{cite web |title=Star: Gliese 581 |url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Gl+581 |publisher=[[Extrasolar Planets Encyclopaedia]] |quote=Age {{val|8|+3|-1}} Gyr |url-status=dead |archive-url=https://www.webcitation.org/68uUsn7yC?url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Gl+581 |archive-date=4 July 2012 }}</ref><ref>[[#CITEREFSelsis2007|Selsis 3.4-page 1382]] "lower limit of the age that, considering the associated uncertainties, could be around 7 Gyr", "preliminary estimate", "should not be above 10–11 Gyr"</ref>
| rotation             = {{Val|132.5|6.3|u=d}}<ref name=mnras452_3_2745 />
}}
{{Starbox catalog
| names                = [[Variable star designation|HO&nbsp;Librae]], [[Variable star designation|HO]]&nbsp;Lib, [[Durchmusterung|BD]]−07°4003, [[Gliese-Jahreiss catalogue|GJ]]&nbsp;581, [[Hipparcos Catalogue|HIP]]&nbsp;74995, [[Luyten Five-Tenths catalogue|LFT]]&nbsp;1195, [[Luyten Half-Second catalogue|LHS]]&nbsp;394, [[Luyten Proper-Motion catalogue|LPM]]&nbsp;564, [[Luyten Two-Tenths catalogue|LTT]]&nbsp;6112, [[New Luyten Two-Tenths catalogue|NLTT]]&nbsp;39886, [[Tycho Catalogue|TYC]]&nbsp;5594-1093-1, Wolf&nbsp;562.<ref name=sb0 /><ref name="catl">{{cite web |title=Entry 5594-1093-1 |url=http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/239/tyc_main&recno=585779 |work=The Hipparcos and Tycho Catalogues |publisher=[[Centre de données astronomiques de Strasbourg]] |id=ID [http://cdsarc.u-strasbg.fr/viz-bin/Cat?I/239 I/239] }}</ref>
}}
{{Starbox reference
|Simbad                = gl+581|sn=The star
|Simbad2               = gl+581+e|sn2=e
|Simbad3               = gl+581+b|sn3=b
|Simbad4               = gl+581+c|sn4=c
|Simbad5               = gl+581+d|sn5=d
|Simbad6               = gl+581+f|sn6=f (artifact)
|Simbad7               = gl+581+g|sn7=g
}}
{{Starbox end}}

'''Gliese 581''' ({{IPA|en|ˈɡliːzə|pron|audio=}}) là một [[sao lùn đỏ]] với [[phân loại sao|quang phổ]] M3V, nằm cách [[Trái Đất]] 20,3 [[năm ánh sáng]] trong [[chòm sao]] [[Thiên Bình (chòm sao)|Thiên Bình]]. Gliese 581 có kích thước lớn gấp đôi [[Sao Mộc]] - hành tinh lớn nhất [[hệ Mặt Trời]]. Các nhà thiên văn ước lượng [[khối lượng]] của nó vào khoảng một phần ba khối lượng [[Mặt Trời]], và là hệ sao được biết đến gần Mặt Trời thứ 101.<ref name=Reylé2021/> Gliese 581 là một trong những ngôi sao lùn [[Phân loại sao#Lớp M|loại M]] lâu đời nhất, có hoạt động sao ít nhất được biết đến.<ref name="auto">{{cite web|url=http://hpf.psu.edu/2014/07/03/gliese-581/|title=Gliese 581 and the Stellar Activity Problem|date=3 July 2014}}</ref> Những quan sát và đo đạc cho thấy ngôi sao này có ít nhất sáu [[hành tinh]] quay quanh nó (theo thứ tự từ ngôi sao) là: [[Gliese 581 e]], [[Gliese 581 b|b]], [[Gliese 581 c|c]], [[Gliese 581 g|g]], [[Gliese 581 d|d]] và [[Gliese 581 f|f]]. Đặc biệt, [[Gliese 581 g|hành tinh g]] được cho là nằm gần giữa [[vùng ở được quanh sao]].<ref>[http://www.sciencedaily.com/releases/2010/09/100929170503.htm Newly discovered planet may be first truly habitable exoplanet<!-- Bot generated title -->]</ref><ref name = "Vogt"/>

== Đặc điểm ==
[[Tập tin:SunGliese581.png|nhỏ|trái|So sánh kích thước của Mặt Trời (trái) và Gliese 581 (phải).]]
Cái tên Gliese 581 đề cập đến số danh mục từ cuộc khảo sát năm 1957 [[Catalogue Gliese]] của nhà thiên văn học người Đức [[Wilhelm Gliese]] về 965 ngôi sao nằm trong bán kính 20 [[parsec]] tính từ Trái Đất. Các tên gọi khác cho ngôi sao này là ''BD-07° 4003'' ([[Durchmusterung|Catalogue BD]], ấn phẩm đầu tiên được biết đến) và ''HO Librae'' ([[định danh sao biến quang]]). Nó không có một tên gọi riêng lẻ như ''[[Sao Thiên Lang|Sirius]]'' hay ''[[Procyon]]''.<ref name=sb0 /><ref name="catl"/> Đây là một [[sao lùn đỏ]] với [[phân loại sao|quang phổ]] M3V, cách Trái Đất 20,3 [[năm ánh sáng]]. Nó nằm cách sao [[Beta Librae]] khoảng 2 độ bắc, ngôi sao sáng nhất trong [[chòm sao]] [[Thiên Bình (chòm sao)|Thiên Bình]]. Người ta ước lượng khối lượng của nó xấp xỉ gần bằng một phần ba khối lượng của Mặt Trời, và là hệ sao gần thứ 101 được biết đến (bao gồm cả các sao lùn nâu) với Mặt Trời.<ref name="Reylé2021"/>

Với một sao lùn loại M như Gliese 581 có khối lượng thấp hơn nhiều so với Mặt Trời, khiến cho vùng lõi của ngôi sao thực hiện [[phản ứng tổng hợp hạt nhân]] với tốc độ rất thấp. Từ khoảng cách và [[cấp sao biểu kiến]], các nhà thiên văn học đã ước tính [[nhiệt độ hiệu dụng]] của nó vào khoảng 3.200 K và có [[độ sáng]] bằng 0,2% [[độ sáng Mặt Trời]].<ref name="Sel3"/> Tuy vậy, sao lùn đỏ Gliese 581 phát ra chủ yếu là các [[tia hồng ngoại|bức xạ hồng ngoại gần]], phát ra cực đại tại bước sóng gần 830 [[nanômét|nano mét]] (sử dụng [[định luật dịch chuyển Wien]], với giả sử ngôi sao là một [[vật đen]] lý tưởng), nên đây có thể là một đánh giá tương đối thấp về độ sáng toàn phần của ngôi sao.<ref>
{{Chú thích tạp chí|last=Bonfils|first=X.|last2=Forveille|first2=T.|last3=Delfosse|first3=X.|last4=Udry|first4=S.|last5=Mayor|first5=M.|last6=Perrier|first6=C.|last7=Bouchy|first7=F.|last8=Pepe|first8=F.|last9=Queloz|first9=D.|date=2005-12|title=The HARPS search for southern extra-solar planets: VI. A Neptune-mass planet around the nearby M dwarf Gl 581|url=http://www.aanda.org/10.1051/0004-6361:200500193|journal=Astronomy & Astrophysics|volume=443|issue=3|pages=L15–L18|doi=10.1051/0004-6361:200500193|issn=0004-6361}}</ref> (Để so sánh, Mặt Trời phát ra cực đại gần bước sóng 530 nano mét, ở giữa của phần khả kiến trong [[phổ học|quang phổ]]). Khi tính đến toàn bộ phổ bức xạ (không chỉ là phần con người có thể nhìn thấy), đôi khi được gọi là hiệu chỉnh nhiệt bức xạ (bolometric correction), thì ngôi sao có [[cấp sao tuyệt đối|độ sáng nhiệt bức xạ]] bằng 1,3% [[độ sáng Mặt Trời|độ sáng toàn phần của Mặt Trời]].<ref name="bonfils" /><ref name="Sel3">
{{Chú thích tạp chí|last=Udry|first=S.|last2=Bonfils|first2=X.|last3=Delfosse|first3=X.|last4=Forveille|first4=T.|last5=Mayor|first5=M.|last6=Perrier|first6=C.|last7=Bouchy|first7=F.|last8=Lovis|first8=C.|last9=Pepe|first9=F.|date=2007-07|title=The HARPS search for southern extra-solar planets: XI. Super-Earths (5 and 8  M  $_{\oplus}$) in a 3-planet system|url=http://www.aanda.org/10.1051/0004-6361:20077612|journal=Astronomy & Astrophysics|volume=469|issue=3|pages=L43–L47|doi=10.1051/0004-6361:20077612|issn=0004-6361}}</ref> Từ đó một hành tinh sẽ phải nằm gần ngôi sao hơn để có thể nhận được lượng năng lượng như Trái Đất nhận được từ Mặt Trời. Vùng không gian xung quanh ngôi sao nơi hành tinh có thể nhận được một lượng năng lượng như thế thỉnh thoảng được gọi là "[[hiện tượng Goldilocks|Vùng Goldilocks]]", hay thông dụng hơn là [[khu vực có thể sống được|vùng ở được]]. Sự xác định vùng này không cố định và tùy thuộc vào tính chất của từng [[hệ hành tinh]] cũng như ngôi sao chính.<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Selsis|first=F.|last2=Kasting|first2=J. F.|last3=Levrard|first3=B.|last4=Paillet|first4=J.|last5=Ribas|first5=I.|last6=Delfosse|first6=X.|date=2007-12|title=Habitable planets around the star Gliese 581?|url=http://www.aanda.org/10.1051/0004-6361:20078091|journal=Astronomy & Astrophysics|volume=476|issue=3|pages=1373–1387|doi=10.1051/0004-6361:20078091|issn=0004-6361}}</ref> Gliese 581 dường như có khối lượng khá lớn để trở thành [[sao lóe sáng]] (flare star) nên khó có thể thích hợp cho sự sống.<ref>
{{chú thích web
 |last=Minard |first=A.
 |date=ngày 21 tháng 4 năm 2009
 |title=Nearly Earth-sized Planet, Possible Watery World Spotted Near Another Star
 |url=<!--http://www.universetoday.com/2009/04/21/nearly-earth-sized-planet-watery-world-spotted-near-another-star/-->http://www.universetoday.com/29506/nearly-earth-sized-planet-watery-world-spotted-near-another-star/
 |work=Universe Today
 |access-date = ngày 30 tháng 9 năm 2010}}</ref> Sao Gliese 581 phát ra [[tia X]].<ref name=Schmitt>
{{chú thích tạp chí
 |last=Schmitt |first=J. H. M. M
 |last2=Fleming |first2=T. A
 |last3=Giampapa |first3=M. S.
 |year=1995 
 |title=The X-Ray View of the Low-Mass Stars in the Solar Neighborhood
 |journal=Astrophysical Journal
 |volume=450 |issue=9 |pages=392–400
 |bibcode=1995ApJ...450..392S
 |doi=10.1086/176149
}}</ref>

== Hệ hành tinh ==
Có nhiều [[ngoại hành tinh]] được tìm thấy quay quanh sao Gliese 581. [[Gliese 581 b]], có kích thước gần bằng [[Sao Hải Vương]], được tìm thấy lần đầu tiên vào tháng 8 năm 2005 và là hành tinh thứ năm được phát hiện quay quanh một [[sao lùn đỏ]]. Hành tinh bên trong này có khối lượng ít nhất bằng 16 lần khối lượng của [[Trái Đất]] (gần giống với khối lượng của Sao Hải Vương) và hoàn thành một vòng quỹ đạo quanh Gliese 581 chỉ mất có 5,4 ngày.<ref name="bonfils"/>

[[Tập tin:Gliese 581 - 2010.jpg|nhỏ|250px|trái|Hình vẽ [[khu vực có thể sống được|vùng ở được]] đối với sao Gliese 581 so với vùng ở được của Hệ Mặt Trời.]]

Hành tinh [[Gliese 581 c]], được phát hiện vào tháng 4 năm 2007.<ref name="Sel3"/> Trong bài báo đăng năm 2007, Udry cùng các cộng sự giả sử rằng nếu Gliese 581 c có một hành tinh đồng hành kiểu Trái Đất, nó sẽ có bán kính bằng 1,5R<sub>⊕</sub>, và sẽ là "hành tinh giống Trái Đất nhất" được biết đến.<ref name="Sel3"/>

Không thể thực hiện đo đạc trực tiếp về bán kính của hành tinh khi quan sát từ Trái Đất, do hành tinh không đi ngang qua ngôi sao mẹ của nó. Với khối lượng tối thiểu xấp xỉ 5 lần khối lượng Trái Đất - hay bằng một phần ba của Sao Hải Vương - quỹ đạo của Gliese 581 c nằm ngay bên trong [[khu vực có thể sống được|vùng ở được]] của sao chính.<ref>
{{Chú thích tạp chí|last=von Bloh|first=W.|last2=Bounama|first2=C.|last3=Cuntz|first3=M.|last4=Franck|first4=S.|date=2007-10|title=Habitability of super-Earths: Gliese 581c & 581d|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S1743921308017031/type/journal_article|journal=Proceedings of the International Astronomical Union|language=en|volume=3|issue=S249|pages=503–506|doi=10.1017/S1743921308017031|issn=1743-9213}}</ref> Nhiệt độ bề mặt vật đen trung bình đã ước lượng nằm trong khoảng -3&nbsp;°C (đối với [[suất phản chiếu quang học]] giống với [[Sao Kim]]) và 40&nbsp;°C (đối với suất phản chiếu quang học giống với [[Trái Đất]]),<ref name="Sel3"/> tuy thế, nhiệt độ trung bình có thể cao hơn (khoảng 500 độ Celsius) do hiệu ứng hậu khí nhà kính giống như của [[Sao Kim]].<ref name="greenhouse">
{{Chú thích tạp chí|last=von Bloh|first=W.|last2=Bounama|first2=C.|last3=Cuntz|first3=M.|last4=Franck|first4=S.|date=2007-10-23|title=The Habitability of Super-Earths in Gliese 581|url=http://dx.doi.org/10.1051/0004-6361:20077939|journal=Astronomy & Astrophysics|volume=476|issue=3|pages=1365–1371|doi=10.1051/0004-6361:20077939|issn=0004-6361}}</ref> Một số nhà thiên văn tin rằng hệ này có thể đang trải qua quá trình di trú hành tinh (planetary migration) và Gliese 581 c có thể được hình thành bên ngoài đường băng (frost line), khiến nó có các thành phần tương tự như các thiên thể băng (như vệ tinh băng [[Ganymede (vệ tinh)|Ganymede]] của [[Sao Mộc]]). Gliese 581 c có chu kỳ quỹ đạo dưới 13 ngày Trái Đất.<ref name="Sel3"/>

Các quan sát ngôi sao cũng hé lộ ra hành tinh thứ ba, gọi là [[Gliese 581 d]], với khối lượng gần 7 lần khối lượng của Trái Đất, hay bằng một nửa của [[Sao Thiên Vương]], có chu kỳ quỹ đạo bằng 66,8 ngày Trái Đất.<ref name="Sel3"/><ref>
{{chú thích báo
 |last= |first=
 |date=ngày 25 tháng 4 năm 2007
 |title=New 'super-Earth' found in space
 |url=<!--http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/6589157.stm-->http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6589157.stm
 |publisher=BBC News
 |access-date = ngày 20 tháng 10 năm 2008}}</ref><ref name="bbc"/> Quỹ đạo của nó nằm ngày bên ngoài giới hạn vùng ở được của ngôi sao, và nó được xếp vào hành tinh có khả năng cho sự sống tồn tại.<ref name="greenhouse" /><ref name="mayor"/> (Các nhà thiên văn tái phân tích dữ liệu vận tốc xuyên tâm và thu được giá trị khối lượng của hành tinh trong khoảng từ 5,6 đến 7,1 lần khối lượng Trái Đất M<sub>⊕</sub>.)<ref>tr 29, Vogt 2010.</ref>

=== Hệ hành tinh (2009) ===
[[Tập tin:GJ581orbits.svg|nhỏ|Hệ 4 hành tinh cho đến năm 2009 với các hành tinh ''c'' và ''d'' có quỹ đạo elip]]

Ngày 21 tháng 4 năm 2009, các nhà thiên văn thông báo đã phát hiện ra hành tinh thứ 4 là [[Gliese 581 e]]. Hành tinh này có khối lượng ước lượng tối thiểu là 1,9 M<sub>⊕</sub>, và hiện tại là hành tinh ngoại hệ có khối lượng nhỏ nhất được phát hiện quay xung quanh một "ngôi sao thông thường" (tức là ngoại trừ các [[sao xung|pulsar]]). Chu kỳ quỹ đạo của nó là 3,15 ngày Trái Đất.<ref name="mayor">
{{Chú thích tạp chí|last=Mayor|first=M.|last2=Bonfils|first2=X.|last3=Forveille|first3=T.|last4=Delfosse|first4=X.|last5=Udry|first5=S.|last6=Bertaux|first6=J.-L.|last7=Beust|first7=H.|last8=Bouchy|first8=F.|last9=Lovis|first9=C.|date=2009-11|title=The HARPS search for southern extra-solar planets: XVIII. An Earth-mass planet in the GJ 581 planetary system|url=http://www.aanda.org/10.1051/0004-6361/200912172|journal=Astronomy & Astrophysics|volume=507|issue=1|pages=487–494|doi=10.1051/0004-6361/200912172|issn=0004-6361}}</ref><ref name="bbc">
{{chú thích báo
 |last=Rincon |first=P.
 |last2=Amos |first2=J.
 |date=ngày 21 tháng 4 năm 2009
 |title=Lightest exoplanet is discovered
 |url=<!--http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/8008683.stm-->http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8008683.stm
 |publisher=BBC News
 |access-date = ngày 21 tháng 4 năm 2009}}</ref>

Các mô phỏng động lực học của hệ sao Gliese 581 giả sử rằng quỹ đạo của hai hành tinh b và d là đồng phẳng sẽ cho hệ hành tinh bất ổn định nếu khối lượng của các hành tinh đo được lớn gấp 1,6 đến 2 lần khối lượng tối thiểu của chúng. Giới hạn trên về khối lượng của các hành tinh thu được từ các mô phỏng là 3,1; 30,4; 10,4; và 13,8 lần khối lượng của Trái Đất tương ứng cho các hành tinh e, b, c, và d.<ref name="mayor" />

=== Hệ hành tinh (2010) ===
[[Tập tin:GJ581orbits Vogt2010.svg|nhỏ|Hệ hành tinh năm 2010 với các quỹ đạo tròn (không vẽ hành tinh ''f'' ở đây)]]
[[Tập tin:Gliese 581 system compared to solar system.jpg|nhỏ|Hình ảnh của [[Quỹ Khoa học Quốc gia]] (NSF) so sánh [[hệ Mặt Trời]] (dưới) của chúng ta với hệ Gliese 581 (trên), hành tinh ''f'' nằm ngay bên ngoài quỹ đạo của [[Sao Kim]]]]
Ngày 29 tháng 9 năm 2010, các nhà thiên văn ở [[Đài quan sát Keck]] thông báo họ đã phát hiện ra hai hành tinh [[Gliese 581 f]] và [[Gliese 581 g]], cả hai có quỹ đạo gần như hình tròn. Sự phát hiện ra dựa trên sự phân tích tổng hợp các dữ liệu từ các thiết bị [[High Resolution Echelle Spectrometer|HIRES]] và [[HARPS]]. Theo Nicknamed Zarmina, một trong những nhà thiên văn khám phá ra hai hành tinh này,<ref name="io9">
{{chú thích báo
 |date=ngày 1 tháng 10 năm 2010
 |title=The astrophysicist who discovered Zarmina describes life on "second Earth"
 |url=<!--http://io9.com/5651589/astronomers-have-discovered-a-habitable-planet-20-light-years-away-->http://io9.com/#!5651589/astronomers-have-discovered-a-habitable-planet-20-light-years-away
 |access-date = ngày 1 tháng 10 năm 2010}}</ref> Gliese 581 g có khối lượng từ 3 đến 4 lần khối lượng của Trái Đất, với chu kỳ 37 ngày Trái Đất, và khoảng cách của nó đến ngôi sao Gliese 581 cho thấy nó nằm trong vùng ở được của sao này. Người ta tiên đoán là hành tinh này bị khóa thủy triều, tức là một phía của hành tinh luôn hướng về phía ngôi sao.<ref name = "Vogt">
{{Chú thích arXiv
 |authors=Steven S. Vogt; Butler, R. Paul; Rivera, Eugenio J.; Haghighipour, Nader; Henry, Gregory W.; Williamson, Michael H.| year=2010
 | title = The Lick-Carnegie Exoplanet Survey: A 3.1 M_Earth Planet in the Habitable Zone of the Nearby M3V Star Gliese 581
 | class=
 | eprint=1009.5733
}}
}}</ref>><ref name="keck">{{cite press
 | date=ngày 29 tháng 9 năm 2010
 | title=Keck Observatory discovers the first Goldilocks exoplanet
 | url=http://keckobservatory.org/news/keck_observatory_discovers_the_first_goldilocks_exoplanet/
 | publisher=Keck Observatory
 | access-date=ngày 29 tháng 9 năm 2010
 | archive-date=2013-08-22
 | archive-url=https://web.archive.org/web/20130822183158/http://keckobservatory.org/news/keck_observatory_discovers_the_first_goldilocks_exoplanet/
 | url-status=dead
 }}</ref>

Tỉ số xấp xỉ giữa chu kỳ của hai hành tinh kề cận nhau là (tính từ trong ra ngoài): 3:5, 2:5, 1:3, 1:2, 2:13.

Các tham số được liệt kê bên dưới thu được từ giả sử quỹ đạo các hành tinh có độ lệch tâm bằng 0. Việc thay đổi độ lệch tâm không làm tăng độ chính xác lên nhiều.<ref>pp. 15, 24, Vogt 2010.</ref>

Theo như thuyết trình của F. Pepe tại Hội thảo chuyên đề thứ 276 của [[Hiệp hội Thiên văn Quốc tế|IAU]], hành tinh g chưa hoàn toàn được xác định từ những phân tích mới từ các dữ liệu thu được từ bản đồ phổ của thiết bị HARPS,<ref name="unconfirmed">{{chú thích báo| url=http://www.sciencenews.org/view/generic/id/64308/title/Existence_of_habitable_exoplanet_questioned| title=Existence of habitable exoplanet questioned| author=Ron Cowen| date=ngày 13 tháng 10 năm 2010| work=Science News| access-date=ngày 14 tháng 10 năm 2010| archive-date=2012-09-29| archive-url=https://web.archive.org/web/20120929062842/http://www.sciencenews.org/view/generic/id/64308/title/Existence_of_habitable_exoplanet_questioned| url-status=dead}}</ref> và cả hai hành tinh f và g được cho vào danh sách các hành tinh chưa được xác nhận tại Extrasolar Planets Encyclopaedia.<ref>{{chú thích web|url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Gl+581|title=Notes for star Gl 581|work=The Extrasolar Planets Encyclopaedia|access-date=ngày 11 tháng 10 năm 2010|archive-date=2012-05-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20120510094317/http://exoplanet.eu/star.php?st=Gl+581|url-status=dead}}</ref>

{{Orbitbox planet begin
| table_ref = <ref name="SCI-20140703">{{chú thích tạp chí |last1=Robertson |first1=Paul |last2=Mahadevan |first2=Suvrath |last3=Endl |first3=Michael |last4=Roy |first4=Arpita |title=Stellar activity masquerading as planets in the habitable zone of the M dwarf Gliese 581 |url=http://www.sciencemag.org/content/early/2014/07/02/science.1253253.abstract |journal=[[Science (journal)|Science]] |date=ngày 3 tháng 7 năm 2014 |doi=10.1126/science.1253253 |access-date =ngày 8 tháng 7 năm 2014 |arxiv=1407.1049 |bibcode=2014Sci...345..440R |volume=345 |issue=6195 |pages=440–444 |pmid=24993348 }}</ref>
}}
{{Orbitbox planet
| exoplanet = [[Gliese 581 e|e]]
| mass_earth = ≥1.7&nbsp;±&nbsp;0.2
| semimajor = 0.02815&nbsp;±&nbsp;0.00006
| period = 3.1490&nbsp;±&nbsp;0.0002
| eccentricity = 0.00-0.06
}}
{{Orbitbox planet
| exoplanet = [[Gliese 581 b|b]]
| mass_earth = ≥15.8&nbsp;±&nbsp;0.3
| semimajor = 0.04061&nbsp;±&nbsp;0.00003
| period = 5.3686&nbsp;±&nbsp;0.0001
| eccentricity = 0.00-0.03
}}
{{Orbitbox planet
| exoplanet = [[Gliese 581 c|c]]
| mass_earth = ≥5.5&nbsp;±&nbsp;0.3
| semimajor = 0.0721&nbsp;±&nbsp;0.0003
| period = 12.914&nbsp;±&nbsp;0.002
| eccentricity = 0.00-0.06
}}
{{OrbitboxPlanet hypothetical
| exoplanet = [[Gliese 581 g|g]]
| mass_earth = ≥2.2
| semimajor = 0.13
| period = 32
| eccentricity = 0.00
}}
{{OrbitboxPlanet hypothetical
| exoplanet = [[Gliese 581 d|d]]<ref name="Astronomy Now">{{chú thích báo |title=Reanalysis of data suggests 'habitable' planet GJ 581d really could exist |url=http://astronomynow.com/2015/03/09/reanalysis-of-data-suggests-habitable-planet-gj581d-really-does-exist/ |date=ngày 9 tháng 3 năm 2015 |work=[[Astronomy Now]] |access-date =ngày 27 tháng 5 năm 2015 }}</ref>
| mass_earth = 6.98&nbsp;±&nbsp;0.3
| semimajor = 0.21847&nbsp;±&nbsp;0.00028
| period = 66.87&nbsp;±&nbsp;0.13
| eccentricity = 0.00-0.25
}}
{{OrbitboxPlanet disk
| disk = Đĩa mảnh vụn<ref name="debris">{{Chú thích tạp chí |arxiv=1211.4898 |title=A DEBRIS Disk Around The Planet Hosting M-star GJ581 Spatially Resolved with Herschel |journal=Astronomy and Astrophysics |date=2012 |author=J.-F. Lestrade|display-authors=etal |doi=10.1051/0004-6361/201220325 |bibcode=2012A&A...548A..86L |volume=548 |pages=A86 }}</ref>
| periapsis = 25 ± 12 AU
| apoapsis = >60
| inclination = 30° – 70
}}
{{Orbitbox end}}

== Tín hiệu radio gửi đi từ Trái Đất ==
[[Tập tin:70-м антенна П-2500 (РТ-70).jpg|nhỏ|trái|100px|Kính thiên văn RT-70 ở [[Yevpatoria]] trước ngày gửi thông điệp.]]
''[[A Message From Earth]]'' ('''AMFE'''), là một tín hiệu radio kĩ thuật số năng lượng cao được gửi đi vào ngày 9 tháng 10 năm 2008 đến thẳng hành tinh [[Gliese 581 c]], một [[hành tinh kiểu Trái Đất|hành tinh đá]] [[hành tinh ngoài hệ Mặt Trời|ngoại hệ]] quay quanh [[sao lùn đỏ]] Gliese 581. Tín hiệu này là một túi thời gian (''time capsule'') kĩ thuật số chứa 501 thông điệp được lựa chọn qua một cuộc thi trên một [[mạng xã hội]], trang [[Bebo]].<ref name="bebo">{{chú thích web |url=http://www.bebo.com/Press.jsp?PressPageId=7554880862 |title=One Giant Leap For The Bebo Community |access-date=ngày 15 tháng 11 năm 2008 |author=Sarah Gavin |publisher=Bebo |date=ngày 29 tháng 7 năm 2008 |archive-date=2018-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925232920/https://bebo.com/Press.jsp?PressPageId=7554880862 |url-status=dead }}</ref> Thông điệp này được gửi đi từ [[kính thiên văn vô tuyến]] [[:uk:РТ-70|RT-70]] của Trung tâm Không gian Quốc gia [[Ukraina]]. Tín hiệu này sẽ đến được hành tinh kiểu Trái Đất [[Gliese 581 c]] vào đầu năm 2029. Tính đến ngày 14/9/2011, tín hiệu này đã đi được 27,732 trong tổng số 192 triệu triệu [[kilômét]] của quãng đường cần đi tới đích.

{{-}}
== Xem thêm ==
*[[Danh sách hệ hành tinh]]
*[[Alpha Centauri]]

== Ghi chú ==
{{tham khảo|group=note|refs=

<ref group="note" name="luminosity_visual">Taking the absolute magnitude of Gliese 581, <math>\begin{smallmatrix}M_{V_{\ast}}=11.59\end{smallmatrix}</math>, with the absolute magnitude of the Sun, <math>\begin{smallmatrix}M_{V_{\odot}}=4.83\end{smallmatrix}</math>, the visual luminosity can be calculated from, <math>\begin{smallmatrix}\frac{L_{V_{\ast}}}{L_{V_{\odot}}}=10^{0.4\left(M_{V_{\odot}} - M_{V_{\ast}}\right)}\end{smallmatrix}</math>.</ref>

}}
{{Clear}}

== Tham khảo ==
{{tham khảo|30em|refs=

<ref name="Reylé2021">{{cite journal |first1=Céline |last1=Reylé |first2=Kevin |last2=Jardine |first3=Pascal |last3=Fouqué |first4=Jose A. |last4=Caballero |first5=Richard L. |last5=Smart |first6=Alessandro |last6=Sozzetti |date=30 April 2021 |title=The 10 parsec sample in the Gaia era |journal=[[Astronomy & Astrophysics]] |volume=650 |issue= |pages=A201 |doi=10.1051/0004-6361/202140985 |arxiv=2104.14972 |bibcode=2021A&A...650A.201R|s2cid=233476431 }} Data available at https://gruze.org/10pc/</ref>

<!--<ref name="Gaia2016">{{chú thích tạp chí | title=Gaia Data Release 1. Summary of the astrometric, photometric, and survey properties | url=https://www.aanda.org/articles/aa/full_html/2016/11/aa29512-16/aa29512-16.html | last1=Brown | first1=A. G. A. | last2=Vallenari | first2=A. | last3=Prusti | first3=T. | last4=De Bruijne | first4=J. H. J. | last5=Mignard | first5=F. | last6=Drimmel | first6=R. | last7=Babusiaux | first7=C. | last8=Bailer-Jones | first8=C. A. L. | last9=Bastian | first9=U. | last10=Biermann | first10=M. | last11=Evans | first11=D. W. | last12=Eyer | first12=L. | last13=Jansen | first13=F. | last14=Jordi | first14=C. | last15=Katz | first15=D. | last16=Klioner | first16=S. A. | last17=Lammers | first17=U. | last18=Lindegren | first18=L. | last19=Luri | first19=X. | last20=o'Mullane | first20=W. | last21=Panem | first21=C. | last22=Pourbaix | first22=D. | last23=Randich | first23=S. | last24=Sartoretti | first24=P. | last25=Siddiqui | first25=H. I. | last26=Soubiran | first26=C. | last27=Valette | first27=V. | last28=Van Leeuwen | first28=F. | last29=Walton | first29=N. A. | last30=Aerts | first30=C. | display-authors=1 | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=595 | pages=| at=A2 | year=2016 | arxiv=1609.04172 | bibcode=2016A&A...595A...2G | doi=10.1051/0004-6361/201629512}}[http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/337/tgas&recno=1918219 Gaia Data Release 1 catalog entry]</ref>-->

<!--<ref name="von Braun2011">{{chú thích tạp chí  | title=Astrophysical Parameters and Habitable Zone of the Exoplanet Hosting Star GJ 581 | last1=von Braun | first1=Kaspar | last2=Boyajian | first2=Tabetha S. | last3=Kane | first3=Stephen R. | last4=van Belle | first4=Gerard T. | last5=Ciardi | first5=David R. | last6=López-Morales | first6=Mercedes | last7=McAlister | first7=Harold A. | last8=Henry | first8=Todd J. | last9=Jao | first9=Wei-Chun | last10=Riedel | first10=Adric R. | last11=Subasavage | first11=John P. | last12=Schaefer | first12=Gail | last13=ten Brummelaar | first13=Theo A. | last14=Ridgway | first14=Stephen | last15=Sturmann | first15=Laszlo | last16=Sturmann | first16=Judit | last17=Mazingue | first17=Jude | last18=Turner | first18=Nils H. | last19=Farrington | first19=Chris | last20=Goldfinger | first20=P. J. | last21=Boden | first21=Andrew F. | display-authors=1 | journal=The Astrophysical Journal Letters | volume=729 | issue=2 | pages= | at=L26 | year=2011 | arxiv=1102.0237 | bibcode=2011ApJ...729L..26V | doi=10.1088/2041-8205/729/2/L26 }}</ref>-->

<ref name="GaiaDR3">{{Cite Gaia DR3|6322070093095493504}}</ref>

<ref name="Pineda2021">{{cite journal
 | title=The M-dwarf Ultraviolet Spectroscopic Sample. I. Determining Stellar Parameters for Field Stars
 | last1=Pineda | first1=J. Sebastian | last2=Youngblood | first2=Allison
 | last3=France | first3=Kevin | display-authors=1
 | journal=The Astrophysical Journal
 | volume=918 | issue=1 | id=40 | pages=23 | date=September 2021
 | doi=10.3847/1538-4357/ac0aea | arxiv=2106.07656
 | bibcode=2021ApJ...918...40P | s2cid=235435757 }}</ref>

<ref name="apj653">{{cite journal |last1=Bean |first1=J. L |last2=Benedict |first2=G. F. |last3=Endl |first3=M. |date=2006 |title=Metallicities of M Dwarf Planet Hosts from Spectral Synthesis |journal=[[Astrophysical Journal Letters]] |volume=653 | issue=1 | pages=L65–L68 |bibcode=2006ApJ...653L..65B |doi=10.1086/510527|arxiv = astro-ph/0611060 |s2cid=16002711 }}</ref>

<ref name="mnras452_3_2745">{{citation | display-authors=1 | last1=Suárez Mascareño | first1=A. | last2=Rebolo | first2=R. | last3=González Hernández | first3=J. I. | last4=Esposito | first4=M. | title=Rotation periods of late-type dwarf stars from time series high-resolution spectroscopy of chromospheric indicators | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=452 | issue=3 | pages=2745–2756 | date=September 2015 | doi=10.1093/mnras/stv1441 | bibcode=2015MNRAS.452.2745S | arxiv=1506.08039 | postscript=. }}</ref>
}}

== Liên kết ngoài ==
{{Wikinews|First earthlike planet outside solar system discovered | Discovery of smallest exoplanet yields 'extraordinary' find}}
{{Thể loại Commons|Gliese 581}}
* [http://www.space.com/scienceastronomy/070424_hab_exoplanet.html Major Discovery: New Planet Could Harbor Water and Life] Space.com
* [http://www.solstation.com/stars/gl581.htm Gliese 581 / HO Librae] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081010163609/http://www.solstation.com/stars/gl581.htm |date=2008-10-10 }} Solstation.com
* [https://web.archive.org/web/20120510094317/http://exoplanet.eu/star.php?st=Gl+581 ''Extrasolar Planets Encyclopaedia'': Gl 581]
* [http://www.astronomycast.com/astronomy/planets/extrasolar-planets/ep-202-the-planets-at-gliese-581/ AstronomyCast: Gliese 581]
* [https://web.archive.org/web/20081223194115/http://www.satsig.net/seticalc.htm SETI Range Calculator]
* [http://www.sciam.com/article.cfm?articleID=25A261F0-E7F2-99DF-313249A4883E6A86&chanID=sa007 All Wet? Astronomers Claim Discovery of Earth-like Planet], [[Scientific American]]
* [http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20100604044125/http%3A//cc.joensuu.fi/%7Etniemi/starmaps/GJ581.png Position of Gliese 581 marked on local space] (Top right corner)
* [http://www.allthesky.com/constellations/lib35.html Photo of Constellation Libra with Gliese 581]
* [http://cosmographica.com/gallery/extrasolar/Gliese581c/index.html Artist conceptions of planets of Gliese 581]
* [https://web.archive.org/web/20070617225754/http://gnews.wustl.edu/gn131/gliese581c.htm Speculation about geology/geochemistry of Gliese 581c] [http://geochemsoc.org/ ''The Geochemical Society'']
* [http://news-info.wustl.edu/news/page/normal/9607.html Computer models suggest planetary and extrasolar planet atmospheres – A gas, gas, gas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080705130225/http://news-info.wustl.edu/news/page/normal/9607.html |date=2008-07-05 }} [[Đại học Washington tại St. Louis]]
* [http://www.lpl.arizona.edu/~rory/research/xsp/dynamics/ Extrasolar Planet Interactions] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160505160348/http://www.lpl.arizona.edu/~rory/research/xsp/dynamics/ |date=2016-05-05 }} by Rory Barnes & Richard Greenberg, Lunar and Planetary Lab, University of Arizona
* [https://web.archive.org/web/20071023075235/http://www.ctv.ca/servlet/ArticleNews/story/CTVNews/20070424/new_planet_070424/20070424?hub=SciTech Earth-like planet found that may support life] Ctv.ca
* [http://members.misty.com/don/g581.html Gliese 581 – The "Red Dwarf" and implications for its "earthlike" planet Gliese 581c]
* [http://video.foxnews.com/v/1301110758001/earths-twin-discovered/ Earth's Twin Discovered?]

{{Gliese 581}}
{{Chòm sao Thiên Bình}}
{{Sự sống ngoài Trái Đất<!-- Link đỏ hoặc chưa có Interwiki -->}}
{{Sky|15|19|26|-|07|43|20|20.3}}

[[Thể loại:Gliese 581]]
[[Thể loại:Thiên thể Gliese và GJ]]
[[Thể loại:Sao dãy chính nhóm M]]
[[Thể loại:Sao biến quang BY Draconis]]
[[Thể loại:Thiên thể Durchmusterung]]
[[Thể loại:Chòm sao Thiên Bình]]