Xem mã nguồn của Máy cơ đơn giản

[[Tập tin:Table of Mechanicks, Cyclopaedia, Volume 2.png|thumb|300px|Bảng ghi chép các máy cơ đơn giản nằm trong ''[[Chambers' Cyclopædia]]'', năm 1728.<ref name="Mechanicks">{{Citation |last=Chambers |first=Ephraim |year=1728 |title=Table of Mechanicks |work=Cyclopædia, A Useful Dictionary of Arts and Sciences |volume=2 |location=London, England |page=528, Plate 11 }}.</ref> Các máy cơ đơn giản còn là bộ phận của các thiết bị phức tạp hơn]]
'''Máy cơ đơn giản''' (hay '''máy đơn giản''') là một loai [[thiết bị]] [[cơ học]] dùng để thay đổi [[hướng]] hoặc độ lớn của [[lực]].<ref name="Paul-Roy-Mukherjee-2005">{{Citation |last=Paul |first=Akshoy |last2=Roy |first2=Pijush |last3=Mukherjee |first3=Sanchayan |title=Mechanical sciences: engineering mechanics and strength of materials |year=2005 |publisher=Prentice Hall of India |isbn=978-81-203-2611-8 |page=215 |postscript=.}}</ref> Nó là những mô hình đơn giản nhất để sử dụng những lợi thế của cơ học để tăng độ lớn của lực sản sinh ra và giảm độ lớn của lực tác dụng lên.<ref name="Asimov1988">{{Citation |last=Asimov |first=Isaac |title=Understanding Physics |year=1988 |publisher=Barnes & Noble |location=New York |isbn=978-0-88029-251-1 |url=https://books.google.com/books?id=pSKvaLV6zkcC&pg=PA88&dq=Asimov+simple+machine&cd=1#v=onepage&q&f=false |page=88 |postscript=.}}</ref> Có 6 máy đơn giản được đề cập đến trong thời kỳ [[Phục Hưng]]:<ref name="Anderson">{{chú thích sách
  |last=Anderson
  |first=William Ballantyne
  |title=Physics for Technical Students: Mechanics and Heat
  |year=1914
  |publisher=McGraw Hill
  |location=New York
  |url=https://books.google.com/books?id=Pa0IAAAAIAAJ&pg=PA112
  |access-date = ngày 11 tháng 5 năm 2008 |pages=112–22}}</ref>

* [[Bánh xe]] & [[trục]]
* [[Đinh]], [[Ốc vít|ốc]]
* [[Đòn bẩy]]
* [[Mặt phẳng nghiêng]]
* [[Nêm]]
* [[Ròng rọc]]

Mỗi máy cơ đơn giản chỉ cần một lực tác dụng duy nhất để sinh ra một lực mới. Trong điều kiện lý tưởng không có ma sát thì lực sinh ra bằng hoặc tỉ lệ với lực tác dụng lên máy đơn giản đó. Nếu lực sinh ra lớn hơn lực tác động thì quãng đường vật di chuyển sẽ nhỏ hơn quãng đường lực di chuyển theo tỉ lệ nghịch, từ đó phát minh ra 'công cơ học', rồi phát minh ra 'Định luật bảo toàn công cơ học'.<ref name="Asimov1988"/><ref name="U_Virginia_elementary_curriculum">{{Citation|url=http://galileo.phys.virginia.edu/outreach/8thgradesol/compoundmachine.htm|title=Compound machines|publisher=University of Virginia Physics Department|access-date=ngày 11 tháng 6 năm 2010|postscript=.|archive-date=2019-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190803131431/http://galileo.phys.virginia.edu/outreach/8thgradesol/compoundmachine.htm}}</ref><ref name="Usher">{{chú thích sách|last=Usher|first=Abbott Payson |authorlink=|title=A History of Mechanical Inventions|publisher=Courier Dover Publications|year=1988|location=US|pages=98 | url=https://books.google.com/books?id=xuDDqqa8FlwC&pg=PA196#v=snippet&q=wedge%20and%20screw&f=false |doi=|isbn=978-0-486-25593-4}}</ref><ref>{{cite conference  |last=Wallenstein  |first=Andrew  |title=Foundations of cognitive support: Toward abstract patterns of usefulness|date=June 2002  |book-title=Proceedings of the 9th Annual Workshop on the Design, Specification, and Verification of Interactive Systems|publisher=Springer  |url=https://books.google.com/books?id=G9sZf7D24a8C&pg=PA136&vq=simple+machines&source=gbs_search_r&cad=1_1&sig=dynXLdHrC2AX55hDds_zGQRJv_U  |access-date = ngày 21 tháng 5 năm 2008 |page=136}}</ref>

== Lịch sử hình thành ==
Các ý tưởng về máy đơn giản bắt nguồn từ nhà triết học Hy Lạp cổ đại [[Archimedes]] vào khoảng [[Thế kỷ 3 TCN|thế kỉ 3 TCN]], ông đã phát minh ra ba loại máy đơn giản đầu tiên là: ròng rọc, đòn bẩy và đinh ốc.<ref name="Asimov1988"/><ref name="Chiu">{{Citation
  | last = Chiu
  | first = Y.C.
  | authorlink =
  | title = An introduction to the History of Project Management
  | publisher = Eburon Academic Publishers
  | year = 2010
  | location = Delft
  | pages = 42
  | url = https://books.google.com/books?id=osNrPO3ivZoC&pg=PA42&dq=%22heron+of+alexandria%22++load+motion#v=onepage&q=%22heron%20of%20alexandria%22%20%20load%20motion&f=false
  | doi =
  | isbn = 978-90-5972-437-2}}</ref> Do phát minh ra đòn bẩy, ông cũng đã có một câu nói rất nổi tiếng: "Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi có thể sẽ nhấc bổng Trái Đất này lên!".<ref>Câu nói bởi ''[[Pappus of Alexandria]]'' trong ''Synagoge'', quyển VIII</ref>

== Định luật về công ==
"Khi ta thực hiện công trực tiếp vào một vật thì công đó luôn không đổi khi sử dụng bất kỳ một máy cơ đơn giản nào. Công thực hiện phụ thuộc vào hai yếu tố là lực tác dụng và quãng đường lực đi theo [[tỉ lệ thuận]]". Trên thực tế công thực hiện khi sử dụng máy cơ đơn giản sẽ lớn hơn công thực hiện trực tiếp do phải thực hiện thêm công để thắng ma sát.

== Hiệu suất ==
Một máy đơn giản sử dụng một lực tác dụng để chống lại một lực [[tải]].

Nếu bỏ qua [[ma sát]] thì [[công]] do lực này sinh ra trên vật đúng bằng công của tải. Hệ thức này như sau:<ref name="Rao1">{{chú thích sách
 | last1  = Rao
 | first1 = S.
 | last2  = Durgaiah
 | first2 = R.
 | title  = Engineering Mechanics
 | publisher = Universities Press
 | date   = 2005
 | location =
 | pages  = 80
 | language =
 | url    = https://books.google.com/books?id=vRR4FKAkJl4C&pg=PA80&dq=%22simple+machine%22+%22velocity+ratio%22+distance
 | doi    =
 | id     =
 | isbn   = 978-81-7371-543-3
 }}</ref><ref name="Goyal1">{{chú thích sách
 | last1  = Goyal
 | first1 = M.C.
 | last2  = Raghuvanshee
 | first2 = G.S.
 | title  = Engineering Mechanics
 | publisher = PHI Learning
 | date   = 2011
 | location =
 | pages  = 212
 | language =
 | url    = https://books.google.com/books?id=qNPE9RVkSTUC&pg=PA212&dq=%22simple+machine%22+%22velocity+ratio%22+distance
 | doi    =
 | id     =
 | isbn   = 978-81-203-4327-6
 }}</ref>

:<math>\frac{F}{P} = \frac{h}{l}</math>

Trong đó:
* '''F''' là [[lực]] tác dụng vào vật (tính theo N).
* '''h''' là [[chiều cao]] của máy cơ đơn giản (tính theo m).
* '''P''' là [[trọng lượng biểu kiến|trọng lượng]] của vật (tính theo N).
* '''l''' là [[chiều dài]] máy cơ đơn giản (tính theo m).

Tỉ số giữa lực tải (lực cần tác dụng lên vật, còn gọi là công toàn phần) và lực do con người sinh ra (công có ích) được gọi là hiệu suất cơ học (mechanical advantage):<ref name="Avison">{{chú thích sách
 | last1  = Avison
 | first1 = John
 | title  = The World of Physics
 | publisher = Nelson Thornes
 | date   = 2014
 | location =
 | pages  = 110
 | language =
 | url    = https://books.google.com/books?id=DojwZzKAvN8C&pg=PA110&dq=machine+%22velocity+ratio%22+%22distance+ratio%22
 | doi    =
 | id     =
 | isbn   = 978-0-17-438733-6
 }}</ref>

:<math>H = \frac{\mathit{A_i}}{\mathit{A_tp}} \times 100\%</math>

Trong đó:
* '''H''' là hiệu suất của máy cơ đơn giản (tính theo % hoặc không theo %).
* '''A<sub>i</sub>''' là công có ích (A<sub>i</sub> = P.h, tính theo J).
* '''A<sub>tp</sub>''' là công toàn phần (A<sub>tp</sub> = F.l, tính theo J).

==Tham khảo==
{{tham khảo|30em}}

== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|Simple machines}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}

[[Thể loại:Kỹ thuật cơ khí]]
[[Thể loại:Máy cơ đơn giản| ]]