Xem mã nguồn của Mêtric Kerr

{{thuyết tương đối rộng|cTopic=Các nghiệm}}

'''Mêtric Kerr''' (hay '''chân không Kerr''', '''nghiệm Kerr''') miêu tả [[hình học]] của [[không thời gian]] trong [[chân không]] xung quanh một [[lỗ đen]] quay [[đối xứng trục]] trung hòa điện với [[chân trời sự kiện]] về mặt [[tô pô]] là tương đương với [[mặt cầu]]. Mêtric Kerr là [[nghiệm chính xác trong thuyết tương đối rộng|nghiệm chính xác]] của [[phương trình trường Einstein]] của [[thuyết tương đối rộng|thuyết tương đối tổng quát]]; hệ phương trình Einstein có tính phi tuyến cao và khiến cho việc tìm các nghiệm chính xác của nó là rất khó. Nghiệm Kerr tổng quát hóa [[mêtric Schwarzschild]], do nhà thiên văn học [[người Đức]] [[Karl Schwarzschild]] tìm ra năm 1916 miêu tả hình học của không thời gian xung quanh vật thể cầu không quay và trung hòa điện. Nghiệm tương ứng cho vật thể cầu, không quay và mang [[điện tích]], [[mêtric Reissner–Nordström]], cũng được khám phát sau đó (1916–1918). Tuy nhiên, nghiệm chính xác cho lỗ đen ''quay'' trung hòa điện, '''không thời gian Kerr''', phải đợi tới tận năm 1963, khi nhà vật lý người [[New Zealand]] [[Roy Kerr]] tìm ra nó. Sự mở rộng tự nhiên sang cho lỗ đen quay mang điện tích, [[mêtric Kerr–Newman]], ngay sau đó được khám phá vào năm 1965.<ref>{{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=tr 891-}}</ref><ref name="Wald">{{Harvnb|Wald|1984|loc=tr 312-324}}</ref>

Theo mêtric Kerr, những lỗ đen quay có tính chất làm [[kéo hệ quy chiếu]] của không thời gian bao quanh nó, một hệ quả kỳ lạ của thuyết tương đối rộng. Một trong hai mục tiêu của thí nghiệm bằng tàu [[Gravity Probe B]] đó là đo được hiệu ứng này với độ chính xác 10%. Nói một cách sơ lược, hiệu ứng này tiên đoán những vật thể ở gần khối lượng quay sẽ quay cùng với chiều quay của vật thể chính, điều này không phải vì do một lực hay ngẫu lực nào tác động lên mà là do [[độ cong]] của không thời gian bị tác động bởi vật thể quay đó. Càng nằm gần lỗ đen quay, mọi đối tượng — ngay cả [[ánh sáng]] — ''đều'' phải quay theo nó; hay vùng này gọi là [[vùng sản công]].<ref name="Wald"/><ref>{{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=tr 892-}}</ref>

Các lỗ đen quay miêu tả bởi mêtric Kerr có chân trời sự kiện và vùng kỳ dị hấp dẫn; trong đó kích thước của chân trời sự kiện phụ thuộc vào [[khối lượng]] và [[mômen động lượng]] của nó. Hình dáng của chân trời sự kiện có dạng hình phỏng cầu hơn là hình cầu. Chân trời sự kiện chỉ là mặt kì dị tọa độ; nó không phải là kì dị vật lý, những vật rơi qua mặt này không thể quay trở lại hay người ở ngoài lỗ đen không thể biết bên trong lỗ đen chứa những gì. Lỗ đen quay có hai chân trời sự kiện, bên trong và bên ngoài, và những chân trời này có thể biến mất bởi cách lựa chọn hệ tọa độ. Những vật nằm giữa hai chân trời sự kiện phải quay cùng chiều với chiều quay lỗ đen như nêu ở trên; và đặc điểm này cho phép thu năng lượng từ lỗ đen quay, hay còn gọi là [[cơ chế Penrose]].<ref name="Wald"/>

Bốn nghiệm chính xác miêu tả lỗ đen của phương trình chân không Einstein được tổng hợp lại bảng sau:

{| class="wikitable" style="margin: 1em auto"
| 
| Không quay (''J'' = 0)
| Quay (''J'' ≠ 0)
|- 
| Trung hòa (''Q'' = 0)
| [[Mêtric Schwarzschild|Schwarzschild]]
| Kerr
|-
| Điện tích (''Q'' ≠ 0)
| [[Mêtric Reissner–Nordström|Reissner–Nordström]]
| [[Mêtric Kerr–Newman|Kerr–Newman]] 
|}

với ''Q'' là điện tích của vật thể và ''J'' là [[mômen động lượng]] quay của nó.

==Công thức toán học==

Mêtric Kerr<ref name=kerr_1963>{{chú thích tạp chí | last=Kerr | first=Roy P. | authorlink=Roy Kerr | year=1963 | title=Gravitational Field of a Spinning Mass as an Example of Algebraically Special Metrics | journal=Physical Review Letters | volume=11 | issue=5 | pages=237–238 | doi=10.1103/PhysRevLett.11.237 | bibcode=1963PhRvL..11..237K | url=http://prola.aps.org/abstract/PRL/v11/i5/p237_1 | access-date=2013-05-24 | archive-date=2008-07-19 | archive-url=https://web.archive.org/web/20080719234723/http://prola.aps.org/abstract/PRL/v11/i5/p237_1 }}</ref><ref>{{chú thích sách | last1=Landau | first1=L. D. | authorlink=Lev Landau | last2=Lifshitz |first2=E. M. |authorlink2=Evgeny Lifshitz | year=1975 | title=The Classical Theory of Fields (Course of Theoretical Physics, Vol. 2) | url=https://archive.org/details/classicaltheoryo0000land_k6k2 |edition=4 | publisher=Pergamon Press | location=New York | isbn=978-0-08-018176-9 | pages=[https://archive.org/details/classicaltheoryo0000land_k6k2/page/321 321]–330}}</ref> miêu tả hình học của không thời gian bao quanh vật thể khối lượng ''M'' quay với mômen động lượng ''J'' là

:{{NumBlk|:|<math>\begin{align} c^{2} d\tau^{2} 
= & \left(1 - \frac{r_{s} r}{\rho^{2}} \right) c^{2} dt^{2} - \frac{\rho^{2}}{\Delta} dr^{2} - \rho^{2} d\theta^{2} \\ 
& - \left(r^{2} + \alpha^{2} + \frac{r_{s} r \alpha^{2}}{\rho^{2}} \sin^{2} \theta \right) \sin^{2} \theta \ d\phi^{2} 
+ \frac{2r_{s} r\alpha \sin^{2} \theta }{\rho^{2}} \, c \, dt \, d\phi \end{align}</math>|{{EquationRef|1}}}}
với các tọa độ <math>r, \theta, \phi</math> tương ứng cho ký hiệu của [[hệ tọa độ cầu]], và ''r''<sub>''s''</sub> là [[bán kính Schwarzschild]] 
:{{NumBlk|:|<math>r_{s} = \frac{2GM}{c^{2}}</math>|{{EquationRef|2}}}}
Các hệ số α, ρ và Δ cho bởi
:{{NumBlk|:|<math>\alpha = \frac{J}{Mc}</math>|{{EquationRef|3}}}}
:{{NumBlk|:|<math>\rho^{2} = r^{2} + \alpha^{2} \cos^{2} \theta</math>|{{EquationRef|4}}}}
:{{NumBlk|:|<math>\Delta = r^{2} - r_{s} r + \alpha^{2}</math>|{{EquationRef|5}}}}

Trong giới hạn phi tương đối tính khi ''r''<sub>''s''</sub> xấp xỉ bằng 0 (M khá nhỏ), mêtric Kerr trở thành mêtric trực giau trong hệ tọa độ phỏng cầu
:{{NumBlk|:|<math>c^{2} d\tau^{2} = c^{2} dt^{2} - \frac{\rho^{2}}{r^{2} + \alpha^{2}} dr^{2} - \rho^{2} d\theta^{2}- \left(r^{2} + \alpha^{2} \right) \sin^{2}\theta d\phi^{2} </math>|{{EquationRef|6}}}}
hay tương đương với [[hệ tọa độ Boyer-Lindquist]]<ref>{{chú thích tạp chí | last1=Boyer | first1=Robert H. | last2=Lindquist | first2=Richard W. | year=1967 | title=Maximal Analytic Extension of the Kerr Metric | url=https://archive.org/details/sim_journal-of-mathematics-and-physics_1967-02_8_2/page/265 | journal=J. Math. Phys. | volume=8 | issue=2 | pages=265–281 | doi=10.1063/1.1705193 | bibcode=1967JMP.....8..265B}}</ref>
:{{NumBlk|:|<math>{x} = \sqrt {r^2 + \alpha^2} \sin\theta\cos\phi</math>|{{EquationRef|7}}}}
:{{NumBlk|:|<math>{y} = \sqrt {r^2 + \alpha^2} \sin\theta\sin\phi</math>|{{EquationRef|8}}}}
:{{NumBlk|:|<math>{z} = r \cos\theta</math>|{{EquationRef|9}}}}

==Xem thêm==
*[[Mêtric Schwarzschild]]
*[[Mêtric Kerr–Newman]]
*[[Mêtric Reissner–Nordström]]

==Tham khảo==
{{tham khảo}}

===Sách và nguồn tham khảo===
*{{chú thích sách | author=Stephani, Hans; Kramer, Dietrich; MacCallum, Malcolm; Hoenselaers, Cornelius & Herlt, Eduard | title=Exact Solutions of Einstein's Field Equations | location=Cambridge | publisher=Cambridge University Press | year=2003 | isbn=0-521-46136-7}}
*{{chú thích sách | last1=Meinel | first1=Reinhard | authorlink=Reinhard Meinel | last2=Ansorg | first2=Marcus | last3=Kleinwachter | first3=Andreas | last4=Neugebauer | first4=Gernot | last5=Petroff |first5=David | title=Relativistic Figures of Equilibrium | location=Cambridge | publisher=Cambridge University Press | year=2008 | isbn=978-0-521-86383-4 |url=http://www.cambridge.org/us/knowledge/isbn/item6918194/?site_locale=en_US |accessdate =ngày 12 tháng 5 năm 2013}}
*{{chú thích sách | last=O'Neill |first=Barrett| title=The Geometry of Kerr Black Holes| url=https://archive.org/details/geometryofkerrbl0000onei | location=Wellesley, MA | publisher=A. K. Peters| year =1995 | isbn=1-56881-019-9 }}
*{{chú thích sách | last=D'Inverno |first=Ray | title=Introducing Einstein's Relativity | url=https://archive.org/details/introducingeinst0000dinv | location=Oxford | publisher=Clarendon Press | year=1992 | isbn=0-19-859686-3}} ''See chapter 19'' for a readable introduction at the advanced undergraduate level.
*{{chú thích sách | last=Chandrasekhar |first=S. |authorlink=Subrahmanyan Chandrasekhar | title=The Mathematical Theory of Black Holes | url=https://archive.org/details/mathematicaltheo0000chan | location=Oxford | publisher=Clarendon Press | year=1992 | isbn=0-19-850370-9 }} ''See chapters 6--10'' for a very thorough study at the advanced graduate level.
*{{chú thích sách | last=Griffiths |first=J. B. | title=Colliding Plane Waves in General Relativity | url=https://archive.org/details/collidingplanewa0000grif | location=Oxford | publisher=Oxford University Press | year=1991 | isbn=0-19-853209-1 }} ''See chapter 13'' for the Chandrasekhar/Ferrari CPW model.
*{{chú thích sách | last1=Adler |first1=Ronald | last2=Bazin | first2=Maurice | last3=Schiffer | first3=Menahem | title=Introduction to General Relativity | edition=Second | location=New York | publisher=McGraw-Hill | year=1975 | isbn=0-07-000423-4}} ''See chapter 7''.
*{{chú thích sách | last=Penrose |first=R. |authorlink=Roger Penrose | title=Battelle Rencontres | editor=ed C. de Witt and J. Wheeler | publisher=W. A. Benjamin, New York | year=1968 | page=222}}
*{{cite arXiv | last1=Perez |first1=Alejandro |last2=Moreschi |first2=Osvaldo M. |title=Characterizing exact solutions from asymptotic physical concepts | year=2000| eprint=gr-qc/0012100 | version=27 Dec 2000 }} Characterization of three standard families of vacuum solutions as noted above.
*{{chú thích tạp chí |last1=Sotiriou |first1=Thomas P. |last2=Apostolatos |first2=Theocharlà một. | title=Corrections and Comments on the Multipole Moments of Axisymmetric Electrovacuum Spacetimes | journal=Class. Quant. Grav. | volume=21 | year=2004 | pages=5727–5733 | doi=10.1088/0264-9381/21/24/003 | arxiv=gr-qc/0407064 | bibcode=2004CQGra..21.5727S | issue=24}} [http://www.arxiv.org/abs/gr-qc/0407064 arXiv eprint] Gives the relativistic multipole moments for the Ernst vacuums (plus the electromagnetic and gravitational relativistic multipole moments for the charged generalization).
*{{chú thích tạp chí | last=Carter | first=B. | authorlink = Brandon Carter | year = 1971 | title = Axisymmetric Black Hole Has Only Two Degrees of Freedom | journal = Physical Review Letters | volume = 26 | pages = 331–333 |doi=10.1103/PhysRevLett.26.331 | bibcode=1971PhRvL..26..331C | issue = 6}}
* {{chú thích sách|last1=Misner | first1=Charles |last2=Thorne | first2=Kip S. |last3=Wheeler | first3=John |author2-link=Kip Thorne |author1-link=Charles W. Misner| author3-link=John Archibald Wheeler |title=Gravitation|url=https://archive.org/details/gravitation0000misn |publisher=W. H. Freeman and Company|year=1973|isbn=0-7167-0344-0 }}
*{{chú thích sách | last = Wald | first = R. M. | authorlink = Robert Wald | year = 1984 | title = General Relativity | url = https://archive.org/details/generalrelativit00wald_552 | publisher = The University of Chicago Press | location = Chicago | isbn = 0-226-87032-4 | pages = [https://archive.org/details/generalrelativit00wald_552/page/n317 312]&ndash;324}}
*{{chú thích tạp chí |author=Kerr, R. P.; and Schild, A. |year=2009 |title= Republication of: A new class of vacuum solutions of the Einstein field equations |url=https://archive.org/details/sim_general-relativity-and-gravitation_2009-10_41_10/page/2485 |journal=General Relativity and Gravitation |volume=41 |pages=2485–2499 |doi=10.1007/s10714-009-0857-z |issue=10|bibcode = 2009GReGr..41.2485K }}
*{{chú thích tạp chí |last1=Krasiński |first1=Andrzej |last2=Verdaguer |first2=Enric |last3=Kerr |first3=Roy Patrick | year=2009 | title= Editorial note to: R. P. Kerr and A. Schild, A new class of vacuum solutions of the Einstein field equations |url=https://archive.org/details/sim_general-relativity-and-gravitation_2009-10_41_10/page/2469 |journal=General Relativity and Gravitation |volume=41 |pages=2469–2484 |doi=10.1007/s10714-009-0856-0 |issue=10 |bibcode = 2009GReGr..41.2469K }} "… This note is meant to be a guide for those readers who wish to verify all the details [of the derivation of the Kerr solution]…"

== Liên kết ngoài ==
*[http://arxiv.org/abs/0706.0622 The Kerr spacetime-A brief introduction] by Matt Visser at arxiv.org
{{lỗ đen}}
{{thuyết tương đối}}
{{các chủ đề|vật lý|thiên văn học}}
{{sơ khai vật lý}}

[[Thể loại:Thuyết tương đối rộng]]
[[Thể loại:Lỗ đen]]
[[Thể loại:Nghiệm chính xác trong thuyết tương đối rộng]]