Xem mã nguồn của Messier 4

{{Infobox globular cluster
| name = Messier 4
| image = Globular star cluster Messier 4.jpg
| caption = Cụm sao cầu Messier 4
| credit = ESO Imaging Survey
| epoch = [[J2000]]
| class = IX<ref name=hcob849_11/>
| constellation = [[Thiên Yết (chòm sao)|Thiên Yết]]
| ra = {{RA|16|23|35.22}}<ref name=aj140_6_1830/>
| dec = {{DEC|–26|31|32.7}}<ref name=aj140_6_1830/>
| dist_ly = {{Convert|7,2|kly|kpc|abbr=on|lk=on}}
| appmag_v = +5.9<ref name="simbad"/>
| size_v = 26′.0
| mass_msol = {{Val|6.7|e=4}}<ref name=mnras406_3_2000/>
| radius_ly = 35 [[năm ánh sáng]]
| v_hb =
| age = {{nowrap|(12.2 ± 0.2) tỷ năm}}<ref name=aaa143_1/>
| metal_fe = –1.07<ref name=aaa490_2/>
| notes = Cụm sao cầu gần nhất
| names = [[Thiên thể NGC|NGC]] 6121<ref name="simbad"/>
}}
[[Tập tin:M4HunterWilsonNew.jpg|nhỏ|phải|250px|[[Cụm sao cầu]] '''Messier 4''' dưới kính viễn vọng nghiệp dư]]

'''Messier 4''' hay '''M4''' (còn gọi là '''NGC 6121''') là một [[cụm sao cầu]] trong [[chòm sao]] [[Thiên Yết (chòm sao)|Thiên Yết]] (Scorpius). Nó được [[Philippe Loys de Chéseaux]] phát hiện năm 1746 và được [[Charles Messier]] lập danh lục năm 1764. Nó là cụm sao cầu đầu tiên mà các ngôi sao riêng lẻ được phân giải.

== Khả năng nhìn thấy ==
M4 là dễ thấy thậm chí với các [[kính viễn vọng]] nhỏ nhất như là một quả cầu sáng mờ. Nó xuất hiện trong bầu trời đêm với kích thước cỡ như [[Mặt Trăng]]. Nó là một trong những cụm sao cầu dễ tìm nhất, do chỉ nằm cách ngôi sao sáng [[Antares]] (sao Tâm 2) khoảng 1,3 độ về phía tây, với cả hai thiên thể đều nhìn thấy được bằng kính viễn vọng trường quan sát rộng. Các kính viễn vọng kích thước khiêm tốn sẽ phân giải các ngôi sao riêng lẻ trong đó sáng nhất trong M4 là các sao có [[cấp sao biểu kiến]] bằng 10,8.

== Đặc trưng ==
M4 là cụm sao tập trung khá lỏng lẻo thuộc cấp IX và bề ngang đạt 75 năm ánh sáng. Điểm đặc biệt của nó là một cấu trúc "thanh chắn" ngang qua lõi của nó, được nhìn thấy với các kính viễn vọng kích thước vừa phải. Cấu trúc này bao gồm các ngôi sao có cấp sao biểu kiến cỡ 11 và dài khoảng 2,5', lần đầu tiên được [[William Herschel]] lưu ý vào năm 1783. Ít nhất có 43 [[sao biến quang]] đã được quan sát trong M4.

M4 cách xa Trái Đất khoảng 7.200 năm ánh sáng, xấp xỉ khoảng cách như [[NGC 6397]], làm cho chúng là các cụm sao cầu gần nhất với [[hệ Mặt Trời]]. Người ta ước tính nó khoảng 12,2 tỷ năm tuổi<ref name=aaa143_1/>.

Trong thiên văn học, độ phổ biến của các nguyên tố không phải [[hiđrô]] và [[heli]] được gọi là [[độ kim loại]], và nó thường được biểu thị theo tỷ lệ phổ biến của [[sắt]] so với hiđrô so với tỷ lệ ấy của Mặt Trời. Đối với cụm sao cầu này, độ phổ biến của sắt đã đo được là tương đương với:
:<math>\left[\frac{Fe}{H}\right]\ =\ -1,07 \pm 0,01</math>
Giá trị này là [[lôgarit|logarit]] của tỷ lệ sắt trên hiđrô tương đối so với cùng tỷ lệ như vậy trong Mặt Trời. Như thế cụm sao này có độ phổ biến của sắt tương đương 8,5% độ phổ biến của sắt trong Mặt Trời. Dựa trên các đo đạc độ phổ biến, có chứng cứ cho thấy cụm sao này chứa 2 quần sao khác biệt. Mỗi quần sao là một nhóm các ngôi sao đã hình thành xấp xỉ cùng thời gian. Vì vậy, cụm sao này có thể đã trải qua ít nhất là 2 chu trình hình thành sao tách biệt<ref name=aj117_4/>

Các thành phần [[vận tốc không gian]] của cụm này là (U, V, W) = ({{nowrap|–57 ± 3}}, {{nowrap|–193 ± 22}}, {{nowrap|–8 ± 5}}) km/s. Nó di chuyển trên một quỹ đạo xuyên qua [[Ngân Hà]] có chu kỳ bằng {{nowrap|(116 ± 3) triệu năm}} và có [[độ lệch tâm]] 0,80 ± 0,03. Ở [[củng điểm quỹ đạo|cận điểm quỹ đạo]] của mình, nó tới gần lõi Ngân Hà khoảng {{nowrap|(0,6 ± 0,1) kpc}}, trong khi ở [[củng điểm quỹ đạo|viễn điểm quỹ đạo]] nó di chuyển ra xa tới khoảng cách {{nowrap|(5,9 ± 0,3) kpc}}. Độ nghiêng quỹ đạo là góc khoảng {{nowrap|23° ± 6°}} so với mặt phẳng Ngân Hà, đem nó tới khoảng cách nhiều tới {{nowrap|(1,5 ± 0,4) kpc}} phía trên đĩa Ngân Hà<ref name=aaa490_2/>. Khi vượt qua đĩa Ngân Hà, cụm sao này đạt tới khoảng cách nhỏ hơn 5 kpc từ nhân Ngân Hà. Cụm sao này trải qua sốc thủy triều trong mỗi lần vượt qua, có thể gây ra sự rơi rụng các ngôi sao lặp đi lặp lại. Vì thế cụm sao này có thể từng đồ sộ hơn trong quá khứ<ref name=aaa490_2/>.

== Các ngôi sao đáng chú ý ==
Các bức ảnh chụp bằng [[kính viễn vọng không gian Hubble]] năm 1995 đã phát hiện các sao lùn trắng trong M4 thuộc số các sao già nhất đã biết trong dải [[Ngân Hà]] với độ tuổi khoảng 13 tỷ năm. Một trong các sao lùn trắng như vậy là một hệ [[sao đôi]] với một sao đồng hành là sao xung, gọi là [[PSR B1620-26]] và một [[PSR B1620-26 b|hành tinh]] (PSR B1620-26 b) quay xung quanh nó với khối lượng gấp 2,5 lần khối lượng [[Sao Mộc]].

Năm 1987, một [[sao xung mili giây]] đã được phát hiện trong M4 với chu kỳ 3,0 mili giây hay khoảng 10 lần nhanh hơn [[sao xung Con Cua]].

== Ghi chú ==
{{tham khảo|refs=
<ref name=hcob849_11>{{Chú thích tạp chí | last1=Shapley | first1=Harlow | last2=Sawyer | first2=Helen B. | title=A Classification of Globular Clusters | journal=Harvard College Observatory Bulletin | issue=849 | pages=11–14 |date=August 1927 | bibcode=1927BHarO.849...11S | volume=849 }}</ref>

<ref name=aj140_6_1830>{{Chú thích tạp chí | display-authors=1 | last1=Goldsbury | first1=Ryan | last2=Richer | first2=Harvey B. | last3=Anderson | first3=Jay | last4=Dotter | first4=Aaron | last5=Sarajedini | first5=Ata | last6=Woodley | first6=Kristin | title=The ACS Survey of Galactic Globular Clusters. X. New Determinations of Centers for 65 Clusters | journal=The Astronomical Journal | volume=140 | issue=6 | pages=1830–1837 |date=December 2010 | doi=10.1088/0004-6256/140/6/1830 | bibcode=2010AJ....140.1830G |arxiv = 1008.2755 }}</ref>

<ref name="simbad">{{cite simbad | title=M 4 | access-date = ngày 25 tháng 3 năm 2010}}</ref>

<ref name=aaa143_1>{{chú thích tạp chí | author=Caputo, F.| author2=Castellani, V.| author3= Quarta, M. L. | title=Reddening, distance modulus and age of the globular cluster NGC 6121 (M4) from the properties of RR Lyrae variables | url=https://archive.org/details/sim_astronomy-and-astrophysics_1985-02_143_1/page/8| journal=Astronomy and Astrophysics | volume=143| issue=1 |date=February 1985 | pages=8–12 | bibcode=1985A&A...143....8C 
}}</ref>

<ref name=aaa490_2>{{chú thích tạp chí | author=Marino, A. F. |display-authors=etal | title=Spectroscopic and photometric evidence of two stellar populations in the Galactic globular cluster NGC 6121 (M 4) | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=490 | issue=2 | pages=625–640 |date=November 2008 | doi=10.1051/0004-6361:200810389 | bibcode=2008A&A...490..625M |arxiv = 0808.1414 }}</ref>

<ref name=aj117_4>{{chú thích tạp chí | author=Dinescu, Dana I.| author2= Girard, Terrence M.| author3= van Altena, William F. | title=Space Velocities of Globular Clusters. III. Cluster Orbits and Halo Substructure | url=https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_1999-04_117_4/page/1792| journal=The Astronomical Journal | volume=117| issue=4 | pages=1792–1815 |date=April 1999 | doi=10.1086/300807 | bibcode=1999AJ....117.1792D | doi-access=free }}</ref>

<ref name=mnras406_3_2000>{{Chú thích tạp chí | last1=Marks | first1=Michael | last2=Kroupa | first2=Pavel | title=Initial conditions for globular clusters and assembly of the old globular cluster population of the Milky Way | journal=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]] | volume=406 | issue=3 | pages=2000–2012 |date=August 2010 | doi=10.1111/j.1365-2966.2010.16813.x | bibcode=2010MNRAS.406.2000M |arxiv = 1004.2255 }} Mass is from M<sub>PD</sub> on Table 1.</ref>

}}

== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|Messier 4}}
* [http://www.seds.org/messier/m/m004.html M4 trên SEDS]
* [http://venus.mporzio.astro.it/~marco/gc/cluster_4.php?ggc=M+4 M4 trên CSDL của Galactic Globular Clusters]{{Liên kết hỏng|date = ngày 18 tháng 1 năm 2021 |bot=InternetArchiveBot }}
* {{chú thích báo | title=Hubble Space Telescope Finds Stellar Graveyard | publisher=Hubble News Desk | date=ngày 28 tháng 8 năm 1995 | url=http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/1995/32/text/ | access-date =ngày 24 tháng 5 năm 2006}}
* {{WikiSky}}

{{Catalogs|M=4|NGC=6121}}
{{Messier}}
{{Ngc65}}
{{Sky|16|23|35.41|-|26|31|31.9|7200}}

[[Thể loại:Cụm sao cầu]]
[[Thể loại:Chòm sao Thiên Yết]]
[[Thể loại:Thiên thể Messier|004]]
[[Thể loại:Thiên thể NGC]]