Xem mã nguồn của Sao Súng Lục

{{Starbox begin
| name=Sao Súng Lục
}}
{{Starbox image
| image=[[Tập tin:Pistol star and nebula.jpg|250px]]
| caption=Ảnh tổ hợp màu giả về sao và tinh vân Súng Lục, do [[Camera hồng ngoại gần và Quang phổ kế đa mục tiêu|NICMOS]] [[Kính viễn vọng không gian Hubble|HST]] chụp.
}}
{{Starbox observe
| epoch=J2000
| ra=17<sup>h</sup> 46<sup>m</sup> 15,3<sup>s</sup><ref name=2mass />
| dec=−28° 50′ 04″<ref name=2mass/>
| appmag_v=>28<ref name=figer/>
| constell=[[Cung Thủ (chòm sao)|Nhân Mã]]
}}
{{Starbox character
| class=LBV<ref name=figer/>
| appmag_1_passband = J
| appmag_1 = 11,828<ref name=2massa/>
| variable=[[Sao biến quang lam sáng|cLBV]]<ref name=naze/>
| appmag_2_passband = H
| appmag_2 = 8,920<ref name=2mass/>
| appmag_3_passband = K
| appmag_3 = 7,291<ref name=2mass/>
}}
{{Starbox astrometry
| radial_v=+130<ref name=figer/>
| dist_pc=7.700<ref name=martayaneso />
| absmag_v=
}}
{{Starbox detail 
| mass=27,5<ref name=najarro />
| radius=420<ref name=ryan/>{{efn|name=radius}}
| luminosity=3,3 triệu<ref name=ryan/><ref name=jon />
| temperature=11.800<ref name=najarro/><ref name=ryan/>
| metal=0,1<ref name=Bono2013/>
| age=≈4 triệu<ref name=liermann/> 
}}
{{Starbox catalog
| names = [[Định danh sao biến quang|V]]4647&nbsp;Sgr, [[Cụm sao Bộ Năm|qF]]&nbsp;134, [[2MASS]]&nbsp;J17461524-2850035
}}
{{Starbox reference
| Simbad = Pistol_star
}}
{{Starbox end}}
'''Sao Súng Lục''' ([[tiếng Anh]]: '''Pistol star''')         là một [[sao cực siêu khổng lồ]] xanh lam cực sáng và là một trong những ngôi sao sáng nhất được biết đến trong [[Ngân Hà|dải Ngân Hà]]. Đây là một trong nhiều ngôi sao trẻ khổng lồ thuộc cụm sao Bộ Năm trong khu vực [[trung tâm Ngân Hà]]. Ngôi sao này đặt tên theo hình dạng của [[tinh vân Súng Lục]] được nó chiếu sáng. Nó cách Trái Đất khoảng 25.000 năm ánh sáng về hướng chòm sao [[Cung Thủ (chòm sao)|Nhân Mã]]. Ngôi sao có khối lượng lớn tương đương với [[V4998 Sagittarii]] và độ sáng gấp 3,3 triệu lần [[Mặt Trời]] ({{Solar luminosity|link=y}}).<ref name=ryan/><ref name=jon /> Nó sẽ có thể nhìn thấy bằng mắt thường như một ngôi sao [[Cấp sao biểu kiến|cấp]] 4 nếu như không bị [[Môi trường liên sao|bụi liên sao]] che khuất hoàn toàn khỏi tầm nhìn trong vùng ánh sáng nhìn thấy.

== Đặc trưng ==
[[Tập tin:Quintuplet cluster region (1002.3379).jpg|nhỏ|trái|Khu vực [[cụm sao Bộ Năm]], vùng trung tâm là sao Súng Lục và tinh vân bao quanh nó.]]
[[Tập tin:Pistol Star vs Sun.png|trái|nhỏ|Sao Súng Lục và Mặt Trời]]
Sao Súng Lục được nhà thiên văn học Don Figer từ [[Đại học California tại Los Angeles]] phát hiện trong thập niên 1990 khi sử dụng [[Kính viễn vọng không gian Hubble]]. Ngôi sao này đã phóng ra ngoài khối lượng vật chất gần 10 lần khối lượng [[Mặt Trời]] trong những vụ phun trào khổng lồ có thể diễn ra từ 4.000 đến 6.000 năm trước (như quan sát được từ Trái Đất). [[Gió sao]] của nó mạnh hơn của Mặt Trời khoảng 10 tỉ lần. Tuổi chính xác và tương lai của nó vẫn còn chưa rõ, nhưng dự kiến nó sẽ kết thúc như một [[siêu tân tinh]] hoặc một [[cực siêu tân tinh]] sáng chói trong 1 đến 3 triệu năm tới. Một số nhà thiên văn học phỏng đoán rằng khối lượng khổng lồ của nó có thể liên quan đến vị trí gần [[Trung tâm Ngân Hà]], vì quá trình hình thành sao ở đó có thể tạo cho những ngôi sao lớn. Khối lượng của nó cũng có độ không chắc chắn tương đương, được cho là gấp hơn 100 lần Mặt Trời khi mới hình thành nhưng hiện nay nhỏ hơn đáng kể do mất khối lượng cực lớn. Việc lập mô hình bản thân ngôi sao này để phù hợp với quang phổ của nó tạo ra khối lượng bằng {{Solar mass|27,5}},<ref name=najarro /> trong khi việc so sánh các tính chất hiện tại của nó với mô hình tiến hóa sẽ cho khối lượng lớn hơn nhiều ({{Solar mass|86–92}}).<ref name=yungelson/> Các nghiên cứu sớm hơn thì cho rằng sao Súng Lục là ngôi sao nặng nhất đã biết với khối lượng cỡ {{Solar mass|250}}.<ref name=martayaneso/>

Các báo cáo ban đầu cho rằng nó có thể là ngôi sao sáng nhất được biết đến, tạo ra nguồn năng lượng gấp 100 triệu lần [[Mặt Trời]]. Tuy nhiên những nghiên cứu sau này đã giảm độ sáng ước tính của nó xuống thấp tới 1,6 triệu lần Mặt Trời (độ sáng khoảng một phần ba so với hệ sao đôi [[Eta Carinae]]), khiến nó trở thành một ứng viên [[sao biến quang lam sáng]], dựa theo bán kính {{solar radius|306|link=y}} và [[nhiệt độ hiệu dụng]] 12.000 K,<ref name=najarro/> hoặc cao đến 3,3 triệu lần Mặt Trời, dựa theo bán kính {{solar radius|420|link=y}}.<ref name=ryan/>{{efn|name=radius}}<ref name=massive/> Ngay cả khi như vậy, năng lượng nó phát xạ trong 20 giây vẫn lớn bằng năng lượng phát xạ của Mặt Trời trong 1 năm. Một nguồn điểm gần đã được phát hiện ẩn trong vùng mây mù xung quanh, nhưng chưa có xác nhận nào về việc nó là một ngôi sao hay liệu nó có liên kết vật lý hay không.<ref name=martayan />

== Những ngôi sao sáng chói ==
Những ngôi sao thuộc loại có khối lượng khoảng 80-150 lần Mặt Trời và thời gian tồn tại chỉ một vài triệu năm. Không giống như các ngôi sao thông thường, chúng chịu ảnh hưởng mạnh của áp lực từ phía ngoài của ánh sáng mà chúng phát ra, tạo ra những cơn gió sao lớn thổi ra bầu khí quyển ngoài của chúng. Bên cạnh sao Súng Lục, một số sao khác đã được trích dẫn là các "ngôi sao sáng nhất" trong những năm gần đây. Hầu như tất cả chúng đã bị các nghiên cứu hoàn thiện sau này hạ cấp. Trong số các sao nổi tiếng nhất là [[Eta Carinae]], hiện nay được xác định là một hệ sao ít nhất là gồm hai sao. Ngân Hà có lẽ có 10-100 sao to lớn vượt cả Eta Carinae, nhưng ánh sáng của chúng bị bụi liên sao che lấp, cản trở việc nhận dạng và nghiên cứu chi tiết. Hầu hết chúng chỉ được quan sát bằng ánh sáng hồng ngoại.

== Xem thêm ==
* [[Eta Carinae]]
* [[LBV 1806-20]]
* [[Danh sách sao lớn nhất|Danh sách các sao lớn nhất]]
* [[Danh sách các sao có độ sáng tuyệt đối lớn nhất]]

== Ghi chú ==
{{notelist|refs=
{{efn | name=radius | Áp dụng [[Định luật Stefan–Boltzmann]] với [[nhiệt độ hiệu dụng]] của [[Mặt Trời]] là 5.772 [[Kelvin|K]]: 
:<math>\sqrt{(5772/12000)^4 * 3,300,000} = 420.29\ R\odot</math>}}
}}

== Tham khảo ==
{{tham khảo|30em|refs=
<ref name=2mass>{{chú thích tạp chí | bibcode=2003yCat.2246....0C | title=VizieR Online Data Catalog: 2MASS All-Sky Catalog of Point Sources (Cutri+ 2003) | journal=VizieR On-line Data Catalog: II/246. Originally Published in: 2003yCat.2246....0C | volume=2246 | pages=0 | last1=Cutri | first1=R. M. | last2=Skrutskie | first2=M. F. | last3=Van Dyk | first3=S. | last4=Beichman | first4=C. A. | last5=Carpenter | first5=J. M. | last6=Chester | first6=T. | last7=Cambresy | first7=L. | last8=Evans | first8=T. | last9=Fowler | first9=J. | last10=Gizis | first10=J. | last11=Howard | first11=E. | last12=Huchra | first12=J. | last13=Jarrett | first13=T. | last14=Kopan | first14=E. L. | last15=Kirkpatrick | first15=J. D. | last16=Light | first16=R. M. | last17=Marsh | first17=K. A. | last18=McCallon | first18=H. | last19=Schneider | first19=S. | last20=Stiening | first20=R. | last21=Sykes | first21=M. | last22=Weinberg | first22=M. | last23=Wheaton | first23=W. A. | last24=Wheelock | first24=S. | last25=Zacarias | first25=N. | year=2003}}</ref>

<ref name=figer>{{chú thích tạp chí | bibcode=1999ApJ...525..759F | title=High-Resolution Infrared Imaging and Spectroscopy of the Pistol Nebula: Evidence for Ejection | journal=The Astrophysical Journal | volume=525 | issue=2 | pages=759 | last1=Figer | first1=Donald F. | last2=Morris | first2=Mark | last3=Geballe | first3=T. R. | last4=Rich | first4=R. Michael | last5=Serabyn | first5=Eugene | last6=McLean | first6=Ian S. | last7=Puetter | first7=R. C. | last8=Yahil | first8=Amos | year=1999 | doi=10.1086/307927 | arxiv=astro-ph/9906479}}</ref>

<ref name=2massa>{{chú thích tạp chí | title= VizieR Online Data Catalog: 2MASS All-Sky Catalog of Point Sources (Cutri+ 2003) | journal=VizieR On-line Data Catalog: II/246. Originally Published in: 2003yCat.2246....0C | last1=Cutri | first1=R. M. | last2=Skrutskie  | first2=M. F. | last3=van Dyk | first3=S. | last4=Beichman | first4=C. A. | last5=Carpenter | first5=J. M. | last6=Chester  | first6=T. | last7=Cambresy | first7=L. | last8=Evans | first8=T. | last9=Fowler | first9=J. | last10=Gizis | first10=J. | last11=Howard  | first11=E. | last12=Huchra | first12=J. | last13=Jarrett | first13=T. | last14=Kopan | first14=E. L. | last15=Kirkpatrick | first15=J. D. | last16=Light  | first16=R. M. | last17=Marsh | first17=K. A. | last18=McCallon | first18=H. | last19=Schneider | first19=S. | last20=Stiening  | first20=R. | last21=Sykes | first21=M. | last22=Weinberg | first22=M. | last23=Wheaton | first23=W. A. | last24=Wheelock | first24=S. | last25=Zacarias  | first25=N. | volume= 2246 | date=2003 | bibcode=2003yCat.2246....0C}}</ref>

<ref name=naze>{{chú thích tạp chí | bibcode=2012A&A...538A..47N | title=The first X-ray survey of Galactic luminous blue variables | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=538 | pages=A47 | last1=Nazé | first1=Y. | last2=Rauw | first2=G. | last3=Hutsemékers | first3=D. | s2cid= | year=2012 | doi=10.1051/0004-6361/201118040 | arxiv=1111.6375}}</ref>

<ref name=martayaneso>{{chú thích tạp chí | arxiv=1010.3344 | journal=Astrophysics | title=X-shooter, NACO, and AMBER observations of the LBV Pistol Star (Based on ESO runs 85.D-0182A, 085.D-0625AC) | year=2010 | author=Christophe Martayan, Ronny Blomme, Jean-Baptiste Le Bouquin, Antoine Merand, Guillaume Montagnier, Fernando Selman, Julien Girard, Andrew Fox, Dietrich Baade, Yves Fremat, Alex Lobel, Fabrice Martins, Fabien Patru, Thomas Rivinius, Hugues Sana, Stan Stefl, Jean Zorec, Thierry Semaan | url=https://arxiv.org/abs/1010.3344}}</ref>

<ref name=najarro>{{Chú thích tạp chí | last1=Najarro | first1=F. | last2=Figer | first2=D. F. | last3=Hillier | first3=D. J. | last4=Geballe | first4=T. R. | last5=Kudritzki | first5=R. P. | title=Metallicity in the Galactic Center: The Quintuplet Cluster | doi=10.1088/0004-637X/691/2/1816 | journal=The Astrophysical Journal | volume=691 | issue=2 | pages=1816–1827 | year=2009 | arxiv=0809.3185 | bibcode=2009ApJ...691.1816N}}</ref>

<ref name=ryan>{{chú thích tạp chí | arxiv=1403.5298 | doi=10.1088/0004-637X/785/2/120 | title=Nature Versus Nurture: Luminous Blue Variable Nebulae in and near Massive Stellar Clusters at the Galactic Center | url=https://archive.org/details/arxiv-1403.5298 | author=Ryan M. Lau, Terry L. Herter, Mark R. Morris, Joseph D. Adams | journal=Astrophysics | year=2014 | }}</ref>

<ref name=jon>{{chú thích tạp chí | arxiv=1002.3379 | author=Jon C. Mauerhan, Mark R. Morris, Angela S. Cotera, Hui Dong, Q. Daniel Wang, Susan R. Stolovy, Cornelia C. Lang, Ian S. Glass | title=Discovery of a Luminous Blue Variable with an Ejection Nebula Near the Quintuplet Cluster | url=https://arxiv.org/abs/1002.3379 | year=2010 | doi=10.1088/2041-8205/713/1/L33}}</ref>

<ref name=Bono2013>{{chú thích tạp chí | bibcode=2013ASSP...34..115B | title=Stellar Populations in the Galactic Center | journal=Cosmic Rays in Star-Forming Environments | volume=34 | pages=115–132 | last1=Bono | first1=G. | last2=Matsunaga | first2=N. | last3=Inno | first3=L. | last4=Lagioia | first4=E. P. | last5=Genovali | first5=K. | year=2013 | doi=10.1007/978-3-642-35410-6_9 | series=Astrophysics and Space Science Proceedings | isbn=978-3-642-35409-0 | arxiv=1304.6211}}</ref>

<ref name=liermann>{{chú thích tạp chí | bibcode=2012A&A...540A..14L | title=The Quintuplet cluster. III. Hertzsprung-Russell diagram and cluster age | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=540 | pages=A14 | last1=Liermann | first1=A. | last2=Hamann | first2=W.-R. | last3=Oskinova | first3=L. M. | year=2012 | doi=10.1051/0004-6361/201117534 | arxiv=1203.2435}}</ref>

<ref name=yungelson>{{chú thích tạp chí | bibcode=2008A&A...477..223Y | title=On the evolution and fate of super-massive stars | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=477 | pages=223–237 | last1=Yungelson | first1=L. R. | last2=Van Den Heuvel | first2=E. P. J. | last3=Vink | first3=Jorick S. | last4=Portegies Zwart | first4=S. F. | last5=De Koter | first5=A. | year=2008 | issue=1 | doi=10.1051/0004-6361:20078345 | arxiv=0710.1181}}</ref>

<ref name=massive>{{chú thích tạp chí | bibcode=2005ASPC..332.....H | title=The Fate of the Most Massive Stars | journal=ASP Conference Series | volume=332 | last1=Humphreys | first1=R. | last2=Stanek | first2=K. | year=2005 | url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2005ASPC..332.....H/abstract}}</ref>

<ref name=martayan>{{chú thích tạp chí | bibcode=2011IAUS..272..616M | title=High-angular resolution observations of the Pistol star | journal=Active OB Stars: Structure | volume=272 | pages=616–617 | last1=Martayan | first1=Christophe | last2=Blomme | first2=Ronny | last3=Le Bouquin | first3=Jean-Baptiste | last4=Merand | first4=Anthony | last5=Montagnier | first5=Guillaume | last6=Selman | first6=Fernando | last7=Girard | first7=Julien | last8=Fox | first8=Andrew | last9=Baade | first9=Dietrich | last10=Frémat | first10=Yves | last11=Lobel | first11=Alex | last12=Martins | first12=Fabrice | last13=Patru | first13=Fabien | last14=Rivinius | first14=Thomas | last15=Sana | first15=Hugues | last16=Štefl | first16=Stanislas | last17=Zorec | first17=Juan | last18=Semaan | first18=Thierry | year=2011 | doi=10.1017/S1743921311011574 | arxiv=1010.3342}}</ref>
}}

# Najarro, F. (2005). "The Fate of the Most Massive Stars". ASP Conference 332. pp.&nbsp;58–68.

== Liên kết ngoài ==
* {{Thể loại Commons nội dòng|Pistol Star|Sao Súng Lục}}
* [http://www.nasa.gov/home/hqnews/1997/97-227.txt NASA Discovery press release, Oct 7, 1997] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130407004142/http://www.nasa.gov/home/hqnews/1997/97-227.txt |date=2013-04-07 }}
* [http://www.solstation.com/x-objects/pistol.htm Pistol Star Fact Sheet]
* [http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/1997/33/text/ Further details on the Pistol Star from hubblesite.org]
* [http://www.iop.org/EJ/article/0004-637X/506/1/384/37924.html "The Pistol Star", Donald F. Figer et al.]
* [http://www.tim-thompson.com/pistol-star.html Tim Thompson about the Pistol Star]
{{Stars of Sagittarius}}

[[Thể loại:Sao cực siêu khổng lồ]]
[[Thể loại:Thiên thể phát hiện năm 1992]]