Xem mã nguồn của Tháp nghiêng Pisa

{{Infobox World Heritage Site
| WHS = Piazza del Duomo, Pisa
| Image =Leaning Tower of Pisa.jpg|nhỏ|phải||Tháp nghiêng Pisa]]
| State Party = {{ITA}}
| Type = Cultural
| Criteria = i, ii, iv, vi
| ID = 395
| Region = [[Danh sách di sản thế giới tại châu Âu|Châu Âu và Bắc Mỹ]]
| Year = 1987
| Session = 11
| Link = http://whc.unesco.org/en/list/395
}}

'''Tháp nghiêng Pisa''' ([[tiếng Ý]]: ''Torre pendente di Pisa'') là một tòa [[tháp chuông]] tại thành phố [[Pisa]] ([[Ý]]) được khởi xây năm [[1173]]. Toà tháp cao 55,86&nbsp;[[Mét|m]] tính từ mặt đất lên đến nóc bên thấp và 56,70&nbsp;m đến nóc bên cao. Từ dưới lên có 294 bậc thang. Tường tháp dày 4,09&nbsp;m ở phía chân tháp, rồi rút dần, chỉ còn 2,48&nbsp;m trên đỉnh. Trọng lượng toàn tháp là khoảng 14.500 [[tấn]].

Ngay trong khi đang xây, tòa tháp đã bắt đầu nghiêng vì lún. Để ổn định cấu trúc tháp không tiếp tục chao nghiêng, một số biện pháp [[địa kỹ thuật]] đã được xúc tiến, giữ cho tháp ở nguyên hiện trạng. Tháp Pisa riêng nó đã là tòa nhà mỹ thuật nhưng càng hấp dẫn thêm vì dáng nghiêng nghiêng, thu hút du khách hàng năm tới Pisa.

Tháp đứng 3,97 độ nghiêng, có nghĩa là nếu tháp đứng thẳng, trần tháp sẽ cao hơn 3,9&nbsp;m.<ref><math>\tan 3.97\,^{\circ} \times \frac {55.86\ + 56.70\ }{2} = 3.9\ (\mathrm{m})</math></ref> ''[[Sách Kỷ lục Guinness]]'' tới Pisa và đo độ nghiêng của tháp Pisa là 3,97 độ.<ref>{{Chú thích báo|url=http://rawstory.com/news/afp/German_steeple_beats_Leaning_Tower__11082007.html|title=German steeple beats Leaning Tower of Pisa into Guinness book|work=[[AFP]]|date=Ngày 8 tháng 11 năm 2007|language=tiếng Anh|access-date = ngày 30 tháng 5 năm 2008 |archive-date = ngày 4 tháng 5 năm 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090504212210/http://rawstory.com/news/afp/German_steeple_beats_Leaning_Tower__11082007.html}}</ref><ref name=":0">{{Chú thích web|url=https://tienphong.vn/post-1399448.tpo|tựa đề=Tháp Pisa nghiêng bao nhiêu độ?|ngày=2021-12-08|website=Báo điện tử Tiền Phong|ngôn ngữ=vi|ngày truy cập=2023-07-23}}</ref>

Tuy nhiên, đây không phải là công trình nhân tạo nghiêng nhất thế giới. Tháng 6 năm 2010, [[Sách Kỷ lục Guinness|Sách kỷ lục Guinness]] đã chứng nhận [[Capital Gate]] là "Tòa tháp nhân tạo nghiêng nhiều nhất thế giới". Tòa nhà tạo một góc 18 độ so với phương thẳng đứng, gấp 5 lần độ nghiêng của tháp Pisa."<ref name=":0" /><ref>{{chú thích web|url=http://www.worldinteriordesignnetwork.com/news/capital_gate_tower_in_abu_dhabi_certified_worlds_furthest_leaning_manmade_tower_100607/|title=Capital Gate Tower in Abu Dhabi certified world's furthest leaning manmade tower|date=Ngày 7 tháng 6 năm 2010|access-date=Ngày 8 tháng 6 năm 2010|publisher=World Interior Design Network|author=|archive-date = ngày 11 tháng 6 năm 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100611072956/http://www.worldinteriordesignnetwork.com/news/capital_gate_tower_in_abu_dhabi_certified_worlds_furthest_leaning_manmade_tower_100607/}}</ref><ref>{{chú thích web|url=http://www.dailymail.co.uk/news/worldnews/article-1285590/Abu-Dhabis-Capital-Gate-leans-nearly-times-Tower-Pisa-claim-world-record.html|title=Abu Dhabi's Capital Gate 'leans nearly five times more' than Tower of Pisa to claim world record|date=ngày 10 tháng 6 năm 2010|access-date =ngày 10 tháng 6 năm 2010|publisher=Mail Online|author=Mail Foreign Service}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://kienthuc.net.vn/tien-vang/kham-pha-toa-thap-nghieng-choc-troi-capital-gate-220789.html|title=Khám phá tòa tháp nghiêng chọc trời Capital Gate}}</ref>

== Xây dựng ==
Tháp nghiêng Pisa là một công trình nghệ thuật được xây dựng vào ngày 9 tháng 8 năm 1173 và được thiết kế bởi hai nhà kiến trúc sư là Mugahe và Borna Nasi. Vào năm 1350, tháp đã được xây dựng hoàn thiện.<ref name=":0" /> Việc xây dựng [[lầu chuông]] tầng thứ nhất bằng đá cẩm thạch bắt đầu ngày [[9 tháng 8]], [[1173]], một giai đoạn của sự [[sự giàu có|thịnh vượng]] và những thắng lợi [[quân sự]]. Tầng này được bao quanh bởi những [[cột trụ|cột]] có [[đầu cột]] kiểu cổ điển đỡ các [[vòm]] rèm. Ngày nay sau thời gian hàng nhiều thế kỷ cùng những ảnh hưởng [[thời tiết]], chúng vẫn còn nguyên vẹn.

== Lịch sử ==
[[Galileo Galilei]] được cho là đã thả hai quả [[ca nông|đạn ca nông]] có khối lượng khác nhau từ trên tháp để chứng minh [[tốc độ]] rơi của chúng độc lập với [[khối lượng]]. Dù nhiều phần của câu chuyện này được chính các học trò của Galileo kể lại, chúng vẫn chỉ bị coi là một huyền thoại đơn thuần. Tuy Galileo thực sự đã trèo lên đỉnh tháp và thả hai vật xuống nhằm chứng minh thêm cho lý thuyết đã được chứng minh của mình, nhưng có lẽ chúng không phải là những viên đạn đại bác.

[[Benito Mussolini]] đã ra lệnh dựng thẳng tháp lên, và [[bê tông]] đã được rót vào [[Móng (công trình xây dựng)|móng]] của nó. Tuy nhiên, kết quả thực tế chỉ làm tháp lún sâu hơn vào trong [[đất]].

Trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai]], [[Khối Đồng Minh thời Chiến tranh thế giới thứ hai|Đồng Minh]] khám phá ra rằng quân [[Chủ nghĩa phát xít|Phát xít]] đang sử dụng tháp làm một vị trí quan sát. Một [[trung sĩ]] bình thường của [[Quân đội Hoa Kỳ]] đã được ra lệnh quyết định số phận tháp. Ông ta đã không lựa chọn sử dụng cách tấn công [[pháo binh]] để bảo vệ công trình.<ref>Shrady, Nicholas. (2003). ''Tilt: a skewed history of the Tower of Pisa''. New York: Simon & Schuster.</ref>

Ngày [[27 tháng 2]] năm [[1964]], [[chính phủ Ý]] yêu cầu hỗ trợ ngăn tháp không bị đổ. Tuy nhiên, việc giữ độ nghiêng hiện thời cũng là một yêu cầu quan trọng, vì vai trò rõ rệt của yếu tố này trong việc thu hút khách du lịch cho ngành công nghiệp này của Pisa.<ref>{{
cite news
|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0DE5DE153EF932A35752C1A961948260
|publisher=The New York Times
|title=Securing the Lean In Tower of Pisa
|date=ngày 1 tháng 11 năm 1987
}}</ref> Một đội gồm các [[kỹ sư]], [[danh sách nhà toán học|nhà toán học]], [[lịch sử|sử học]] [[đa quốc gia]] đã tham gia cuộc hội thảo trên đảo [[Açores]] nhằm thảo luận về các biện pháp ổn định tháp. Sau hơn hai thập kỷ hoạt động của dự án, tháp đã bị đóng cửa với công chúng vào [[tháng một|tháng 1]] năm [[1990]]. Khi tháp bị đóng cửa, những quả chuông đã được chuyển đi nhằm làm giảm trọng lượng và các dây cáp được nịt quanh tầng ba níu giữ tháp. Những chung cư và ngôi nhà dọc theo hướng tháp được di tản để đảm bảo an toàn. Sau một thập kỷ sửa chữa và ổn định, tháp được mở cửa trở lại cho công chúng ngày [[15 tháng 12]] năm [[2001]]. Mọi người khám phá ra rằng độ nghiêng tăng lên bởi các tảng đá xây nở ra và chèn ép lên nhau vì sức nóng của ánh sáng mặt trời. Đồng thời nền móng phía thấp cũng mềm hơn. Nhiều phương án đã được đề xuất để ổn định tháp, gồm cả việc đưa thêm 800 tấn chì vào nhằm làm đối trọng với phần đáy tháp đang nâng lên.{{Fact|date=February 2007}} Phương án cuối cùng ngăn chặn sự sụp đổ của tháp là hơi nâng thẳng tháp lên tới một góc an toàn hơn, bằng cách rút đi 38&nbsp;[[mét khối|m³]] đất phía dưới đáy đang bị nâng lên. Tháp được tuyên bố đã ở tình trạng an toàn trong ít nhất 300 năm nữa.

Năm 1987, tháp được tuyên bố là một phần của [[Piazza dei Miracoli|Campo dei Miracoli]] - [[Di sản thế giới|Di sản Thế giới]] cùng với [[thánh đường]], [[nhà thờ]] và nghĩa trang bên cạnh.

Tháng 5 năm [[2008]], sau khi dời 64 tấn đất, các kỹ sư tuyên bố rằng tháp được ổn định hóa đến độ mà nó ngừng nghiêng lần đầu tiên. Họ ước lượng rằng nó sẽ đứng vững cho ít nhất 200 năm nữa.<ref>{{Chú thích báo|title=Pisa's leaning tower 'stabilised'|author=Mark Duff|work=BBC News|publisher=[[BBC]]|date=Ngày 28 tháng 5 năm 2008|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7423957.stm|language=tiếng Anh}}</ref>

== Thông tin kỹ thuật ==
[[Tập tin:Lightmatter pisa.jpg|200px|nhỏ|phải|Tháp nghiêng Pisa nhìn từ dưới lên]]
* [[Hệ tọa độ địa lý|Tọa độ địa lý]]: {{coor at d|43.7231|N|10.3964|E}}
* Độ cao của Piazza dei Miracoli: khoảng 2 [[mét]] (6 [[foot|feet]], DMS)
* Chiều cao: 55,863 mét, 8 tầng
* Đường kính ngoài đế: 15,484 m
* Đường kính trong đế: 7,368 m
* Góc nghiêng: 3,99 độ <ref>"[http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/january/7/newsid_4037000/4037997.stm BBC On This Day]", BBCi</ref> về hướng nam, hay 3,9 m theo chiều thẳng đứng <ref>[http://www.pbs.org/wgbh/nova/pisa/today.html Fall of the Leaning Tower]</ref>
* Trọng lượng: 14.700 [[tấn]]
* Chiều dày tường ở đế: 2,4 m
* Tổng số chuông: 7, sắp xếp theo [[thang âm]], theo chiều kim đồng hồ
** Chuông thứ nhất: L'assunta, đúc năm [[1654]] bởi [[Giovanni Pietro Orlandi]], trọng lượng 3.620&nbsp;kg
** Chuông thứ hai: il Crocifisso, đúc năm [[1572]] bởi [[Vincenzo Possenti]], trọng lượng 2.462&nbsp;kg
** Chuông thứ ba: San Ranieri, đúc năm [[1719]]-[[1721]] bởi [[Giovanni Andrea Moreni]], trọng lượng 1.448&nbsp;kg
** Chuông thứ tư: La Terza (chiếc nhỏ nhất), đúc năm [[1473]], trọng lượng 300&nbsp;kg
** Chuông thứ năm: La Pasquereccia, đúc năm [[1262]] bởi [[Lotteringo]], trọng lượng 1.014&nbsp;kg
** Chuông thứ sáu: il Vespruccio (nhỏ thứ hai), đúc [[thế kỷ 14]] và đúc lại lần nữa năm [[1501]] bởi [[Nicola di Jacopo]], trọng lượng 1.000&nbsp;kg
** Chiếc thứ bảy: Del Pozzetto, đúc năm [[1606]], trọng lượng 652&nbsp;kg
* Số bậc lên tháp chuông: 294

== Du lịch ==
Mỗi lần tham quan tháp khách du lịch phải chia thành từng nhóm 30 người. Chuyến tham quan kéo dài 30 phút và không có thời gian nghỉ. Các hướng dẫn viên đưa ra các bài tập thể dục khởi động nhằm chuẩn bị cho các du khách để có thể leo liên tục được 294 bậc thang nghiêng mà không bị chóng mặt. Trẻ em dưới 8 tuổi thì không được vào tham quan tháp, còn trẻ dưới 18 tuổi thì cần đi kèm với một người lớn.<ref name=":0" /> Các túi xách phải để lại dưới đất nhưng máy ảnh và máy quay thì có thể mang theo. Vào năm 2007, vé cho một chuyến tham quan 30 phút là 15[[Euro|€]]/ người.

== Trong văn hoá đại chúng ==

* Bộ phim ''[[Superman III]]'' có một nhân vật [[Siêu Nhân|Siêu nhân]] thực hiện nhiều "hành vi xấu xa" khắp thế giới - một hành động trong số đó là dựng thẳng Tháp nghiêng Pisa. Cảnh nổi tiếng cuối cùng của bộ phim nhân vật siêu nhân đẩy tháp về vị trí nghiêng như cũ.
* Trong phần ''[[Histeria!]]'' của "The Wheel of History", [[Froggo]] được thể hiện đang gắng sức đẩy tháp vào vị trí nghiêng của nó nhưng không thành công. Sau đó anh ta tìm cách thực hiện điều này với sự trợ giúp của [[Archimedes]] ([[Chit Chatterson]] đóng) và chiếc đòn bẩy của ông.
* Trong loạt phim hoạt hình [[Futurama]], tháp nghiêng đã được Fry and Bender dựng thẳng và sau đó lại đưa về chỗ cũ trong niềm vui của Planet Express Ship.
* Trong bộ phim ''[[Sky High]]'' của [[Công ty Walt Disney|Disney]], những cảnh đầu tiên mẹ của siêu anh hùng Will Stronghold tới mua [[pizza]] từ Ý. Trong một cảnh về chiếc tàu vũ trụ, bà cầm một hộp pizza, bay ngang qua Tháp nghiêng Pisa.
* Trong [[Bartimaeus Trilogy]], thần Đạo Hồi Bartimaeus tuyên bố rằng mình đã giúp xây dựng Tháp Pisa, nhưng những lời khuyên của ông đã bị các nhà xây dựng bỏ qua và đó là lý do tại sao nó bị nghiêng.
* Trong một đoạn Tool Time ở ''[[Home Improvement]]'', Tim Taylor đã đưa ra một bức tranh về ngọn tháp như ví dụ giải thích tại sao con người có thể tạo dựng những kiệt tác với các công cụ. Trợ tá Al Borland của ông tiếp tục nói rằng tháp trên thực tế là một ví dụ về sai lầm của con người.
* Trong một cảnh dẫn ở hồi ''[[Rocko's Modern Life]]'', có hình một cụ tổ của [[Heffer Wolfe|Heffer]] đứng bên cạnh tháp, khiến nó bị nghiêng.
* Trong phim ''[[A Goofy Movie]]'' của Disney, bạn Bobby (Pauly Shore) của Max đã so sánh tháp với Eazy Cheeze mà hắn tự tay dựng lên và nói "nhìn kìa, đó là tháp nghiêng cheesa."
* Trong chương trình [[Viva La Bam]] của MTV, Bam tới thăm tháp cùng người cậu, Don Vito, người gọi nó là"Tháp nghiêng Pizza"và nói có một tiệm bánh pizza ở đáy tháp. Sau đó ông nói với một giọng rất kích động rằng cả thị trấn đều được đặt theo tên pizza.

== Xem thêm ==
* [[Tháp nghiêng]], miêu tả chung về hiện tượng.
* [[Tháp tròn]], các kiểu tháp tròn khác.
* [[Tháp nghiêng Niles]], bản copy tháp Pisa
* [[Torre delle Milizie]], một tháp nghiêng thời trung cổ tại [[Roma]]
* [[Machang]] - một tháp nghiêng khác
* [[Các công trình tại King's Lynn#Tháp Greyfriars|Các tháp Greyfriars]] - tàn tích của một nhà thờ dòng thánh Franxít tại [[King's Lynn]]. Nó cũng nghiêng và sau đó được đặt biệt hiệu 'Tháp nghiêng Lynn' để phân biệt với Tháp nghiêng Pisa.

== Tham khảo ==
{{Tham khảo|30em}}

=== Sách ===
* {{chú thích sách
 | last = Shrady
 | first = Nicholas
 | authorlink = Nicholas Shrady
 | title = Tilt: a skewed history of the Tower of Pisa
 | year = 2003
 | publisher = Simon & Schuster
 | location = New York
 | url = https://archive.org/details/tiltskewedhistor0000shra
 | doi = 
 | id = ISBN 0-7432-2926-6}}

== Liên kết ngoài ==
{{Commons|Torre di Pisa}}
* [http://www.opapisa.it/en/home.html Official Website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100920031558/http://www.opapisa.it/en/home.html |date = ngày 20 tháng 9 năm 2010}} Web site chính thức của tháp nghiêng Pisa]
* [http://www.birdseyetourist.com/?p=1462 "Bird's Eye" View of Leaning Tower of Pisa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070212090150/http://www.birdseyetourist.com/?p=1462 |date=2007-02-12 }}
* [http://www.wikimapia.org/#y=43723000&x=10396376&z=18&l=0&m=h Ảnh vệ tinh tháp nghiêng Pisa]
* [http://www.holidaylocal.com/index.asp?latlong=43.7231,10.3964 Holiday Local Map Guide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071008070132/http://www.holidaylocal.com/index.asp?latlong=43.7231,10.3964 |date = ngày 8 tháng 10 năm 2007}}
* [http://www.italyguides.it/us/pisa/leaning_tower.htm The Leaning Tower of Pisa] Virtual reality movies
* [http://torre.duomo.pisa.it/ The Official Site] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060610060207/http://torre.duomo.pisa.it/ |date = ngày 10 tháng 6 năm 2006}} In both English and Italian
* [http://www.endex.com/gf/buildings/ltpisa/ltpnews/nazione4.htm How the process of inclination was stopped] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070914053551/http://www.endex.com/gf/buildings/ltpisa/ltpnews/nazione4.htm |date=2007-09-14 }}
* [http://www.anitalyattraction.com/italy-attractions-mp/map/the-tower-of-pisa.htm The Leaning Tower of Pisa - Map] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927184225/http://www.anitalyattraction.com/italy-attractions-mp/map/the-tower-of-pisa.htm |date = ngày 27 tháng 9 năm 2007}}
{{thể loại Commons|Leaning Tower (Pisa)}}

[[Thể loại:Pisa]]
[[Thể loại:Tháp tại Ý]]
[[Thể loại:Tháp nghiêng]]
[[Thể loại:Kiến trúc La Mã]]
[[Thể loại:Di sản thế giới tại Ý]]
[[Thể loại:Khởi đầu năm 1372 ở châu Âu]]