Xem mã nguồn của V4998 Sagittarii

{{Starbox begin
| name        = V4998 Sagittarii
}}
{{Starbox image
| image       = [[Tập tin:LBV G0.120-0.048.jpg|280px]]
| caption     = V4998 Sagittarii và tinh vân bao quanh. Tinh vân xuất hiện dưới dạng một thể giống như bong bóng trong suốt bao quanh ngôi sao.
| credit       = NICMOS [[Kính viễn vọng không gian Hubble|HST]]
}}
{{Starbox observe
| constell    = [[Nhân Mã (chòm sao)|Nhân Mã]]
| epoch       = J2000
| equinox    = J2000
| ra         = {{RA|17|46|05,625}}<ref name=2mass>{{chú thích tạp chí | bibcode=2003yCat.2246....0C | title=VizieR Online Data Catalog: 2MASS All-Sky Catalog of Point Sources (Cutri+ 2003) | journal=VizieR On-line Data Catalog: II/246.  Originally published in: 2003yCat.2246....0C | volume=2246 | pages=0 | author1=Cutri | first1=R. M. | last2=Skrutskie | first2=M. F. | last3=Van Dyk | first3=S. | last4=Beichman | first4=C. A. | last5=Carpenter | first5=J. M. | last6=Chester | first6=T. | last7=Cambresy | first7=L. | last8=Evans | first8=T. | last9=Fowler | first9=J. | last10=Gizis | first10=J. | last11=Howard | first11=E. | last12=Huchra | first12=J. | last13=Jarrett | first13=T. | last14=Kopan | first14=E. L. | last15=Kirkpatrick | first15=J. D. | last16=Light | first16=R. M. | last17=Marsh | first17=K. A. | last18=McCallon | first18=H. | last19=Schneider | first19=S. | last20=Stiening | first20=R. | last21=Sykes | first21=M. | last22=Weinberg | first22=M. | last23=Wheaton | first23=W. A. | last24=Wheelock | first24=S. | last25=Zacarias | first25=N. | year=2003}}</ref>
| dec       = {{DEC|-28|51|31,92}}<ref name=2mass/>
| appmag_v  =
}}
{{Starbox character
| class=
| variable=
| type=[[Sao biến quang lam sáng|LBV]]<ref name=mauerhan>{{chú thích tạp chí | title=Discovery of a Luminous Blue Variable with an Ejection Nebula Near the Quintuplet Cluster | journal=The Astrophysical Journal | last1=Mauerhan | first1=J. C. | last2=Morris | first2=M. R. | last3=Cotera | first3=A. | last4=Dong | first4=H. | last5=Wang | first5=Q. D. | last6=Stolovy | first6=S. R. | last7=Lang | first7=C. | last8=Glass |first8=I. S. | display-authors=5 | volume=713 | issue=1 | pages=L33–L36 | date=April 2010 | arxiv=1002.3379 | bibcode=2010ApJ...713L..33M | doi=10.1088/2041-8205/713/1/L33}}</ref>
| appmag_1_passband=B
| appmag_1=19,5<ref name=2mass/>
| appmag_2_passband=R
| appmag_2=17,2<ref name=2mass/>
| appmag_3_passband=J
| appmag_3=12,534<ref name=2mass/>
| appmag_4_passband=H
| appmag_4=9,239<ref name=2mass/>
| appmag_5_passband=K
| appmag_5=7,462<ref name=2mass/>
}}
{{Starbox astrometry
 | radial_v =
 | prop_mo_ra =
 | prop_mo_dec =
 | parallax =
 | p_error =
 | parallax_footnote =
 | dist_ly =26.000
 | dist_pc =8.000<ref name=mauerhan/>
 | absmag_v =
 | absmag_bol =
 }}
{{Starbox detail
| radius= 463{{efn|name=bk}}
| luminosity  = 4.000.000<ref name=mauerhan/>
| temperature = 12.000<ref name=survey>{{chú thích tạp chí | doi=10.1088/0004-637X/785/2/120 | bibcode=2014ApJ...785..120L | arxiv=1403.5298 | title=Nature Versus Nurture: Luminous Blue Variable Nebulae in and Near Massive Stellar Clusters at the Galactic Center | journal=The Astrophysical Journal | volume=785 | issue=2 | pages=120 | year=2014 | last1=Lau | first1=R. M. | last2=Herter | first2=T. L. | last3=Morris | first3=M. R. | last4=Adams | first4=J. D.}}</ref>
| age=
}}
{{Starbox catalog
| names = [[Định danh sao biến quang|V]]4998&nbsp;Sagittarii, LBV&nbsp;G0.120-0.048, LBV3, [[2MASS]]&nbsp;J17460562-2851319, [[Kính viễn vọng Không gian Spitzer|SSTGC]]&nbsp;595621
}}
{{Starbox reference
| Simbad      = 2MASS+J17460562-2851319
}}
{{Starbox end}}
'''V4998 Sagittarii''' là một [[sao biến quang lam sáng]] (LBV) trong chòm sao [[Nhân Mã (chòm sao)|Nhân Mã]]. Nằm cách [[hệ Mặt Trời]] khoảng 25.000-26.000 [[năm ánh sáng]] (8.000 [[parsec|pc]]), ngôi sao này có vị trí cách cụm bùng nổ sao gọi là [[cụm Bộ Năm]] khoảng 7 pc (23 [[năm ánh sáng]]).<ref name = mauerhan /> Nó có một tinh vân phun trào có đường kính trên 0,8 pc, được hình thành từ 5.000-10.000 năm trước thông qua các vụ phun trào lớn.<ref name = survey /> Sao có khối lượng lớn tương đương với [[sao Pistol]] và độ sáng của ~ 4,000,000 lần [[Mặt Trời]].<ref name = survey /> Điều này đặt ngôi sao này vào danh sách những ngôi sao [[danh sách sao nặng nhất|nặng nhất]] và [[danh sách sao sáng nhất|sáng nhất]] đã biết.

== Lịch sử quan sát ==
[[Tập tin:Quintuplet cluster region (1002.3379).jpg|nhỏ|trái|Khu vực cụm Bộ Năm với tâm là [[sao Súng Lục]] và V4998 Sgr ở trên cùng mé bên phải.]]
Ngôi sao này lần đầu tiên được phát hiện trong một cuộc khảo sát năm 1993 để tìm kiếm các nguồn sáng hồng ngoại gần trong phạm vi 0,55°<sup>2</sup> của phần trung tâm [[Ngân Hà]]. Cuộc khảo sát này sử dụng các đo đạc quang trắc 1–20 μm và sử dụng một thiết bị dò InSb hai kênh trên kính thiên văn [[ĐẠi học Quốc gia Australia|ANU]] 1 mét ở Úc. 50 thiên thể đã được nhắm làm mục tiêu và hầu hết trong số chúng có cấp sáng nhiệt xạ dưới -5. Bản thân ngôi sao này đã được quan sát vào tháng 5 năm 1987. Vị trí của nó, cấp ''JHKLNMQ'', [[xích kinh]], [[xích vĩ]], và sự hấp thụ silicat đã được ghi lại. Cuộc khảo sát được Tetsuya Nagata, A. R. Hyland, S. M. Straw, Shuji Sato và Kimiaki Kawara thực hiện. Cuộc khảo sát này đặt tên cho ngôi sao này là NHS93 22, với NHS là các chữ cái đầu tiên trong họ của ba nhà khoa học chỉ đạo cuộc khảo sát ('''N'''agata, '''H'''yland và '''S'''traw); 93 biểu thị năm phát hiện; và 22 chỉ ra rằng đó là ngôi sao thứ 22 được quan sát.<ref name=NHS>{{chú thích tạp chí | bibcode=1993ApJ...406..501N | title=Bright near-infrared sources within 1 deg of the Galactic center. I - Survey and 1-20 micron photometry | journal=Astrophysical Journal | volume=406 | pages=501 | last1=Nagata | first1=Tetsuya | last2=Hyland | first2=A. R. | last3=Straw | first3=S. M. | last4=Sato | first4=Shuji | last5=Kawara | first5=Kimiaki | year=1993 | doi=10.1086/172462}}</ref>

Quan sát tiếp theo được khảo sát [[2MASS]] thực hiện, diễn ra vào giai đoạn năm 1997-2001. Ngôi sao được đặt tên là 2MASS J17460562-2851319 và vị trí của nó, độ sáng và ''JHK'' được lập danh lục.<ref name = 2mass /> Sau đó, ngôi sao được quan sát trong khảo sát năm 2001 gọi là "Nghiên cứu sao biến quang chu kỳ dài gần Trung tâm Ngân Hà". Khảo sát này đặt tên cho ngôi sao là GMC2001 10-1, GMC tương ứng với '''G'''lass, '''M'''atsumoto và '''C'''arter.<ref name=GMC>{{chú thích tạp chí | bibcode=2001MNRAS.321...77G | title=Large-amplitude variables near the Galactic Centre | url=https://archive.org/details/sim_monthly-notices-of-the-royal-astronomical-society_2001-02-11_321_1/page/n107 | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=321 | pages=77–95 | last1=Glass | first1=I. S. | last2=Matsumoto | first2=S. | last3 = Carter | first3=B. S. | last4=Sekiguchi | first4=K. | year=2001 | issue=1 | doi=10.1046/j.1365-8711.2001.03971.x}}</ref> V4998 Sagittarii đã được [[Danh lục sao biến quang tổng quát]] (GCVS) quan sát năm 2003 và được định danh là '''V4889 Sagittarii''', ''V'' cho biết rằng nó là một sao biến quang và 4889 biểu thị số sêri của nó.<ref name=gcvs>{{chú thích tạp chí | bibcode=2009yCat....102025S | title=VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007-2013) | journal=VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S | volume=1 | pages=02025 | last1=Samus | first1=N. N. | last2=Durlevich | first2=O. V. | display-authors=etal | year=2009}}</ref> Nó được Camera Mảng Hồng ngoại trên [[Kính viễn vọng Không gian Spitzer]] quan sát trong cuộc khảo sát năm 2008 bao phủ 2,0 × 1,4 độ (280 × 210 pc) và được đặt tên là SSTGC 595621.<ref name=SPITZER>{{chú thích tạp chí | bibcode=2008ApJS..175..147R | arxiv=0709.3113 | last2=Arendt | pages=147–164 | volume=175 | issue=1 | first2=Richard G. | last3=Sellgren | first3=Kris | last4=Stolovy | first4=Susan R. | last5=Cotera | first5=Angela | last6=Smith | first6=Howard A. | last7=Zadeh | first7=Farhad Yusef | title=Point Sources from a Spitzer IRAC Survey of the Galactic Center | journal=The Astrophysical Journal Supplement Series | last1=Ramírez | first1=Solange V. | year=2008 | doi=10.1086/524015}}</ref> Nó cũng được quan sát trong khảo sát hồng ngoại gần năm 2009 nhắm vào Trung tâm Ngân Hà. Ngôi sao được định danh MKN2009 trong cuộc khảo sát đó, MKN là chữ cái đầu tiên trong họ của ba nhà khoa học chỉ đạo (Matsunaga, Kawadu và Nishiyama) còn 2009 liệt kê năm khảo sát.<ref name=MKN>{{chú thích tạp chí | title=A near-infrared survey of Miras and the distance to the Galactic Centre | last1=Matsunaga | first1=Noriyuki | date=2009 | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | doi=10.1111/j.1365-2966.2009.15393.x | bibcode=2009MNRAS.399.1709M | last2=Kawadu | first2=Takahiro | last3=Nishiyama | first3=Shogo | volume=399 | issue=4 | pages=1709–1729 | last4=Nagayama | first4=Takahiro | last5=Hatano | first5=Hirofumi | last6=Tamura | first6=Motohide | last7=Glass | first7=I. S. | last8=Nagata | first8=Tetsuya | arxiv=0907.2761}}</ref>

Một cuộc khảo sát chụp hình băng tần hẹp khu vực trung tâm Ngân Hà được camera hồng ngoại gần và quang phổ kế đa mục tiêu (NICMOS) của [[Kính viễn vọng Không gian Hubble]] (HST) thực hiện, đã tiết lộ LBV G0. 120-0.048 như là một nguồn Paschen-alpha (Pα) mạnh, mạnh hơn nguồn Pα của [[sao Súng Lục]].<ref name = "mauerhan"/> Ngôi sao này được một nhóm các nhà thiên văn học chọn để nghiên cứu quang phổ học là vì nguyên nhân này. Cuộc khảo sát được thực hiện năm 2010 xác nhận ngôi sao này là một sao biến quang lam sáng và được đặt tên là LBV G0.120-0.048, LBV có nghĩa là sao biến quang lam sáng và G0.120-0.048 là các tọa độ Ngân Hà của nó.<ref name="mauerhan"/> Thông qua sử dụng chụp hình ảnh Pα người ta cũng thấy rằng ngôi sao này có một tinh vân phun trào lớn với đường kính trên 0,8 pc, được nó đẩy ra từ 5000-10.000 năm trước thông qua các vụ phun trào lớn.<ref name="mauerhan"/> Quang phổ của ngôi sao này đã được nghiên cứu và người ta thấy rằng quang phổ của nó tương tự như của [[sao Súng Lục]] nên suy ra khối lượng của nó là tương tự như sao Súng Lục.<ref name = "mauerhan" /> Tỷ lệ [[tiêu quang]] cũng được đo đạc và thu được độ sáng khoảng 4.000.000 lần {{Solar luminosity|link=y}}.<ref name="mauerhan"/> Nó cũng có một tên gọi khác là MNC2010, với MMC là chữ cái đầu tiên trong họ của ba nhà khoa học chỉ đạo cuộc khảo sát là '''M'''auerhan, '''M'''orris và '''C'''otera. Cuộc khảo sát này diễn ra năm 2010, vì thế mà có tên MMC'''2010'''. Năm 2011, một cuộc khảo sát do Dong, Wang và Cotera chỉ đạo đã vươn tới các ngôi sao ở trung tâm Ngân Hà phát ra Paschen-α. Các ngôi sao được nhắm tới là những ngôi sao được phát hiện từ khảo sát Paschen-α Trung tâm Ngân Hà của NICMOS/HST. V4998 Sagittarii là một trong những sao được quan sát và nó được gán một tên gọi khác là DWC2011 92.<ref name=DWC>{{chú thích tạp chí | title=A multiwavelength study of evolved massive stars in the Galactic Centre | last1=Dong | first1=H. | date=2011 | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | doi=10.1111/j.1365-2966.2012.21200.x | bibcode=2012MNRAS.425..884D | arxiv=1204.6298 | last2=Wang | first2=Q. D. | last3=Morris | first3=M. R. | issue=2 | volume=425 | pages=884–906}}</ref>

Cuộc khảo sát gần đây nhất vào năm 2014, khi một nhóm quyết định nghiên cứu các LBV trong cụm Bộ Năm. Khối lượng của tinh vân của ngôi sao này được đo đạc là 6,2 {{Solar mass|link=y}}. Ngoài ra người ta cũng đo được nhiệt độ của ngôi sao và thấy nó bằng 12.000 [[kelvin|K]].<ref name=survey/> Ngôi sao được định danh là LBV3 trong khảo sát đó, vì nó là LBV thứ ba trong nhóm Bộ Năm.<ref name=survey/>

== Đặc điểm ==
Khối lượng cao của V4998 Sgr nén lõi của nó và tăng tốc phản ứng hợp hạch chủ yếu theo [[chu trình CNO]] dẫn đến độ sáng khoảng 4.000.000 {{Solar luminosity|link=y}} và nhiệt độ 12.000 [[kelvin|K]]. Nó nắm giữ một [[tinh vân]] phun trào lớn với đường kính ~ 0,8 parsec (~ 2,5 năm ánh sáng) và khối lượng 6,2 {{Solar mass|link=y}}.<ref name=survey/> Vì các tinh vân với kích thước có thể so sánh với nó thường không tồn tại quá 10.000 năm, nên V4998 Sagittarii được cho là đã trải qua một vụ phun trào lớn từ 5.000-10.000 năm trước.<ref name=survey/>

Ngôi sao này được dự đoán là cách xa cụm bùng nổ sao Bộ Năm khoảng 7 pc (23 năm ánh sáng), nằm ở hướng về trung tâm Ngân Hà. Cụm này chứa khoảng 100 sao loại O và vài [[sao Wolf-Rayet]]. Ngoài ra còn có 2 sao biến quang lam sáng khác bên cạnh V4998 Sagittarii là [[sao Súng Lục]] và [[qF362]].<ref name="mauerhan"/>

== Tiến hóa ==
Tỷ lệ mất khối lượng cao của sao này kết hợp với các phun trào của nó sẽ loại bỏ các lớp [[hydro]] của nó và làm lộ ra một lõi [[heli]] nóng. Nó sẽ tiếp diễn theo trình tự [[sao Wolf-Rayet|Wolf-Rayet]]. Cuối cùng nó sẽ bắt đầu hợp hạch các nguyên tố nặng trong lõi của nó, và khi phát triển được một lõi sắt lớn, ngôi sao sẽ tự sụp đổ vào trong và phát nổ như một [[siêu tân tinh loại Ib và Ic|siêu tân tinh loại Ib hoặc Ic]]. Tùy thuộc vào khối lượng bị mất trước vụ nổ siêu tân tinh, phần còn lại sẽ là [[sao neutron]] hoặc [[lỗ đen]]. Một lỗ đen được dự đoán cho các ngôi sao nặng nhất giống như ngôi sao này.<ref name="groh0114">{{Chú thích tạp chí | title=Evolution of very massive stars | journal=Wolf–Rayet stars in the framework of stellar evolution. Liège: Université de Liège | volume=33 | pages=81 | last1=Ødegaard | first1=K. J. R. | date=1996 | bibcode=1996LIACo..33...81O}}</ref>

== Tham khảo ==
{{tham khảo|30em}}
{{Portal|Thiên văn học}}

==Ghi chú==
{{notelist|refs=
{{efn | name=bk | Áp dụng [[định luật Stefan-Boltzmann]] với [[nhiệt độ hiệu dụng]] danh định của [[Mặt Trời]] là 5.772 [[Kelvin|K]]: <math>\sqrt{(5.772/12.000)^4 * 4.000.000} = 462,72 </math>}}
}}
{{Chòm sao Nhân Mã}}

[[Thể loại:Sao biến quang lam sáng]]
[[Thể loại:Chòm sao Nhân Mã]]
[[Thể loại:Thiên thể có định danh sao biến quang|Sagittarii, V4647]]
[[Thể loại:Thiên thể 2MASS]]